Bugün bu forumdan bir arkadaşla WhatsApp’ta bu konuyu konuşuyordum. Çünkü bu hafta mesleğimi kesin olarak değiştirme kararı aldım. Konu hem bilimkurgu ve teknoloji ile ilgili olduğu için hem de genç yaştaki arkadaşları şimdiden uyarmak için bu konuyu açmayı gerekli gördüm.
İnsanlık tarihinin en önemli dönüm noktalarından birinde yaşıyoruz. Daha önce görülmemiş düzeyde bir teknolojik ve toplumsal dönüşüm yaşanıyor. Çocukluğumuzda izlediğimiz bilimkurgu filmleri birer birer gerçek olmaya başladı. Uzay Yolu’nun eski dizilerini izliyorum ve orada öngörülen nice teknolojinin hayatımızın bir parçası olduğunu görüyorum. Geleceğe Dönüş filmi henüz gerçek olmadı ama oluyor.
Öte yandan bu değişimin olumlu sonuçları olduğu gibi olumsuz sonuçları da var. Tarih boyunca hep olduğu gibi teknoloji bazı eski meslekleri ortadan kaldırırken yerine yeni meslekler koyuyor. Elbette bunu aynı sayıda yapıp yapamayacağı ayrı bir konu. Yine de bu yazıyı okumaya devam etmeden önce aşağıdaki videoyu izlemenizi şiddetle tavsiye ederim.
Şu an Türkiye’de büyük bir işsizlik sorunu var ama bu sorunun Türkiye’ye özgü olduğunu düşünmek sorunu yanlış anlamak olur. Teknoloji yeni işler yaratmakta şimdilik yeterince hızlı görünmese de yeni ortaya çıkan alanlarda eleman açığı yakıcı boyutta. Buna karşılık ise milyonlarca insanın bir işi ve geliri yok. “İş yok değil, iş beğenmeyenler var” sözü elbette doğru değil ama “iş yok değil, yeterince kalifiye insan yok” sözü bence doğru.
Bizim kuşağımızın en önemli sorunu yanlış bir şekilde yetiştirilmesi. Özellikle de Türkiye gibi bilimkurgu kültürünün henüz yeterince gelişmediği ülkelerde bu sorun daha da büyük. Çünkü bilimkurgu kültürü olmayan ülkeler geleceğe daha da hazırlıksız yakalandılar. Gelecek, çoktan geldi.
Teknoloji değişiyor, dünya değişiyor, Türkiye değişiyor ama hâlâ eski ihtiyaçlara yönelik insan yetiştiriyoruz. Hatta aslında ihtiyaca göre bile insan yetiştirmiyoruz. Her yıl üniversiteler yüz binlerce okumuş işsiz yetiştiriyor. Aralarında iş bulan şanslılar ise aslında eğitimlerinin çok altında işler yapıyor ve lise mezunlarıyla rekabet ediyorlar. Yanlış anlaşılmasın, lise mezunlarını küçümsemiyorum. Demek istediğim onların eğitiminin yeterli olduğu bir konuda onlardan yıllar sonra mezun oluyorsunuz. Onlar yıllarca süren iş tecrübesiyle kalifiye insanlara dönüşürken sizin yok hükmünde diplomanız var.
Evet, yapay zekâ işlerimizi elimizden alacak. Teknoloji işlerimizi elimizden alacak. Bu kaçınılmaz. Size kendi mesleğimden örnek vereyim. Ben bir muhasebeciyim. Bunun okulunu okudum. Ayrıca iktisat okudum. Okuldaki eğitimin yetmediğini bildiğimden kurslara falan gidip kendimi geliştirdim. Biraz da orada burada iş tecrübesi yaptım ve öyle de kendimi geliştirdim ama geldiğim son noktada işsizlikten kaçamıyorum. Bu sadece ülke ekonomisinin kötü gidişatından mı kaynaklanıyor? Elbette bunun da etkisi var ama sadece o değil. Elbette İktisadi ve İdari Bilimler Fakülteleri ihtiyacın çok ama çok üzerinde mezun veriyor. Elbette okulda aldığımız eğitim kalitesiz. Elbette son zamanlarda çok sayıda iş yeri kapandığından işsizlik arttı. Fakat bu sorunları çözsek bile bu alanda çalışan çok sayıda kişi işsiz kalmaya devam edecek. Çünkü yapay zekâ şimdiden bu alana girdi. Şimdiden bazı yapay zekâ sahibi bilgisayar programları bir muhasebecinin yaptığı işleri yapabiliyor. O yazılımı kullanan şirket o departmanda artık beş yerine iki personele ihtiyaç duyacak.
Ya üç boyutlu yazıcılar? Uzay Yolu’ndaki bir fantezi olmaktan çıktı ve hayatımıza girmeye başladı ve her şeyi üretebiliyorlar, hem de her şeyi. Fabrika işçileri elbette ekonomideki kötü gidişattan etkileniyor ama ekonomi düzeldiğinde dahi o işlere geri dönemeyecekler ya da şimdikinden de komik maaşlara razı gelmek zorunda kalacaklar. Çünkü geleceğin fabrikaları ya devasa üç boyutlu yazıcılar olacak ya da yüzlerce işçi yerine yüzlerce üç boyutlu yazıcı ile dolu binalar olacak.
Her sektörden, her meslekten yüzlerce örnek verilebilir. Fakat şu bir gerçek ki bilimkurgu bizi uzun zaman önce uyarmıştı ama buna rağmen hazırlıksız yakalandık. Ben teknolojinin kötü olduğunu düşünmüyorum, ona hazırlıksız yakalanmanın kötü olduğunu düşünmüyorum.
Eğer bir yetişkinseniz meslek değiştirmeyi düşünmek zorunda kalabilirsiniz. Eğer yaşınız küçükse gelecekte ne iş yapacağınızı şimdiden dikkatlice seçmelisiniz. Benim en çok ilgimi çeken, bugünde ve gelecekte en çok iş imkânı sağlayacak olanlar ise aşağıda. Kendinizi bu alanlarda geliştirmelisiniz. Türkiye’nin biraz geriden geldiğini sanıyorsanız yanılıyorsunuz. Bu değişim Türkiye’de de yaşanıyor. Aşağıdaki başlıkların önemli bir kısmıyla ilgili Türkiye’de de gelişmeler oluyor.
- Yenilenebilir enerji
- Yapay zekâ geliştirme, tasarlama, eğitimi, teknik desteği
- Sanal gerçeklik
- Her türlü tasarım, modelleme, dijital sanat
- Uzay, uzay ticareti, uzay madenciliği
- E-ticaret
- Veri analizi, veri madenciliği, büyük veri
- 3 boyutlu yazıcılar ve onlarla ilgili her şey
- Blok zinciri
- Nesnelerin interneti
- Bilgisayar programcılığı ve onunla ilgili bir sürü iş
- Elektrikli, sürücüsüz ve uçan araçlar
Siz ne düşünüyorsunuz?