Merhaba arkadaşlar. Son zamanlarda aklıma takılan ve kime söylesem farklı fikirler duyduğum bir konuyu sizinle paylaşmak istiyorum. Çok sık “…den dolayı” ifadesini kullanıp ardından bir sonuç belirtiyoruz. Ben bunun bir anlatım bozukluğu olduğunu düşünüyorum. Yani “…den” dedikten sonra ardından bir de “dolayı” getirmemize gerek yok. “…den” zaten sebep belirtiyor.
Bu düşüncemi paylaştığım kişilerden de farklı farklı yorumlar aldım ve size de danışmak istedim. Amacım, dilimiz üzerinden seviyeli bir tartışma başlatmak. Sizce “…den dolayı” ifadesi anlatım bozukluğu içerir mi? Önümüzde net bir örnek olsun diye şöyle bir cümle yazalım:
“Günde sekiz saat çalıştığımdan dolayı kendime vakit ayıramıyorum.”
Bence de yanlış değil. “Dolayı” zarfı kullanılmazsa anlam bozulmuyor, evet ama biraz da işin süsü gibi bir şey oluyor. Zaten "dolayı"nın başka şekilde kullanılma şansı yok; önünde illa ki -den ekiyle biten bir kelime olmaz zorunda.
"Günde sekiz saat çalıştığım dolayı kendime vakit ayıramıyorum.”
Oldu mu? Olmadı. Aynı şey “ötürü” için de geçerli. Kaldı ki TDK’nın sayfasında bile bu zarflara verilen örnek cümlede o -den eki yine var.
“Ona böylesi kararlarından dolayı soru sorulmazdı.”
"Sonunda biz bu hareketimizden ötürü on bir ay hapse mahkûm olduk. "
Bence cümlede kulağa nasıl geldiğiyle de bağlantılı olarak kullanımı değişebilir.
Örneğin burada olmaması rahatsız ediyor. Anlatıma göre kullanılır ya da kullanılmaz. Ayrıca çok kullanılınca da anlatıma zarar verebilir. Zengin bir metin için alttaki gibi kullanımı şartı olmayan durumlarla sıklığı dengelenebilir.
“Günde sekiz saat çalıştığım dolayı kendime vakit ayıramıyorum.” cümlesi gerçekten kulak tırmalıyor ve havada kalıyor. Benim savunduğum ve ilk gönderimde bahsettiğim şey şuydu:
“…den” zaten sebep belirttiği için “dolayı” eklememize gerek yok. Yani bence cümle şöyle olmalı:
“Günde sekiz saat çalıştığımdan kendime vakit ayıramıyorum.”
Sık kullanılan yanlış ifadeler kulak aşinalığı yaratır. Doğru kullanımları belirtildiğinde “kulağa hoş gelmiyor” savunusu yapılır. Bahsedilen yapı da öyle. Cümlede fiilimsiye konan “-den, -dan” ekinden sonra “dolayı” eklemek kesinlikle yanlış. İsimden sonra eklenirse anlam karmaşasını ortadan kaldırdığı için bazı durumlarda gerekli olabilir.
“Daha evvel bu konuyu defalarca açtığımdan dolayı şimdi üzerinde durmak lüzumu görmüyorum.” Yanlış.
“Söylediklerimden dolayı üzülmeni istemem ama dost acı söyler.” Gerekli.
Kafam da farklı anlam taşıdığını göstermek için örnekler düşünürken böyle bir cümle oluştu. Bir nokta, virgül eksikliği değilse sorun galiba iki cümle aynı anlama çıkmıyor. Bilemiyorum efenim bilir kişi raporu gerek detay bir mesele :Dd
“Senden gelen her şeyi çöpe attım.” cümlesi “Senin bana verdiklerini çöpe attım.”,
“Senden dolayı gelen her şeyi çöpe attım.” cümlesi de biraz edebi olmakla birlikte “Senin yüzünden başıma gelen her şeyi geçmişte bıraktım.” gibi bir anlam uyandırdı bende