YERDENİZ BÜYÜCÜSÜ
Merhaba Rıhtım ailesi. @_Ged’ in tavsiyesi ve @Agape’nin ısrarlı ricaları(!) doğrultusunda(iyi ki öyle yapmışlar); Ursula Kroeber Le Guin’ in fantastik edebiyat arenasında “en”ler arasında gösterilen Yerdeniz serisinin ilk kitabı olan Yerdeniz Büyücüsü’nü okudum. Bu sırada tabii ki rahat durmadım ve Yerdeniz Serisi Okumamışlar Cemiyeti açtım (okumadıysanız hiç durmayın üye olun). Cemiyet başlığı altında… Neyse yazıya reklam almayalım. Şimdi de hem ayağımın alışması (aslında elimle yazıyorum ama…) hem de seri hakkında cahilliğimi ortaya koymamla forumumuzun güzide cadısı(gören de sanacak 10 yıldır forumdayım, 100 gün olmadı halbuki) tarafından çarptırılmış olduğum kurbağa büyüsünü bozma temennilerimle serinin ilk kitabı hakkında eksik ve kusurlarıyla bir inceleme yazmaya uğraşacağım. Sürç-i klavyem olursa affola.
Serinin Türkçe çevirisini Çiğdem Erkal İpek yapmış, basımını ise Metis üstlenmiş. Hepsinin ellerine sağlık.
Noth hierth malk man, hiolk han merth han!
İlk olarak Yerdenizin büyü ve büyüye bağlı ögeleri kullanışına değinmekte yarar görüyorum. Kitapta büyünün dayandırıldığı temeller ve büyücü üzerindeki etkileri o kadar detaylı ve güzelce aktarılmıştı ki okurken “Yok daha neler” dediğimi hatırlamıyorum. Hogwarts’ın henüz varolmadığı dönemlerde Roke Adasında verilen büyü eğitimi son derece tatmin edici. Biraz açmak gerekirse :
Yerdeniz evreninde büyüler ancak varlık ve nesnelerin gerçek –kadim zamanlardan beri bilinen- isimleri bilindiği takdirde etkili oluyor. İnsanların yaşadığı bölgeden uzaklaştıkça-uç yörelere gittikçe- büyüler zayıflıyor. Bir büyücü ne kadar güçlü olursa olsun, dönüşüm büyüsü yaparak farklı bir şeye dönüştüğünde, insan varlığına geri dönememek gibi bir risk almış oluyor. Gözbağlama büyüsü ile elde edilen bir yemek yiyenlere kuvvet kazandırmıyor. Bir de denge dedikler ve bozmak istemedikleri bir sistem var, bir yerde yağmur yağdırmak başka bir bölgede kuraklığa sebep olabiliyor. Bunlar ve okurken görebileceğiniz büyüyle ilgili diğer detaylar, benim olmayan(henüz) fantastik birikimimle kalbimi çaldı.
ÇEVİK ATMACA
Duny, doğduğu köyde teyzesi tarafından büyü yeteneğinin keşfedilmesiyle, teyzesinden büyü eğitimi alır. Ta ki güçlü bir imparatorluk olan Kargad İmparatorluğu ordularının çevre köylerden sonra Onakçaağaç’a yönelene dek. Duny kullandığı büyüyle Kargad ordusunun savuşturulmasında önemli bir rol oynar, ancak aşırı güç kullandığı için hasta olur. Yaptıkları Re Albi’de yaşayan büyücü Ogion’un kulağına kadar gider ve Ogion onu öğrenci olarak yanına almaya gelir(bu sırada gerçek adını da verir, gerçek adı Ged’dir).
Bir süre Re Albi’de Ogion’la kalan Ged, gençliğinin ve hırsının etkisiyle sıkılır, kendini kanıtlayabileceği büyüler öğrenmek için yanar tutuşur. Bunun üzerine Ogion bir mektup yazarak onu Roke adasında bulunan büyücülük okuluna gönderir. Burada çeşitli hocalardan büyü dersleri alan Ged gerçekten çok yeteneklidir. Burada çeşitli arkadaşlıklar kuran Ged, kendini kanıtlamak için Jesper ile giriştiği bir iddia sonucunda (Vetch adındaki arkadaşı engel olmaya çalışmasına rağmen) bir ruh çağırma büyüsü yapar. Büyü konusunda yeterli bilgiye hakim olmadığı için karanlık diyarlardan gerçek adını bilemediği bir düşmanın gelmesine yol açar. Bu karanlık varlık, Ged’i ciddi biçimde yaralar ve benliğini ele geçirmeye çalışır. Uzun bir süre yatakta kalan Ged sonrasında eğitimini tamamlar ve büyücüsü olarak görevlendirildiği Aşağı Torning’e doğru yola çıkar. Bunu yapmakla gölgeye karşı güvende olduğu Roke Adasından da ayrılmıştır.
ŞEMSİYELERİ HAZIRLAYIN/YELKENLER FORA
Buradan itibaren Ged ile birlikte Adalar diyarının dört bir yanını gezeceğimiz soluksuz bir yolculuğa adım atıyoruz. Yeri gelince ejderhalarla kavgaya tutuşuyor, yeri geliyor benliğimizi kaybetme pahasına bir dönüşüm büyüsü yaparak karanlığın hizmetçilerinden kaçıyoruz. Bu sırada bilinmeyen düşmanımızla amansız bir kovalamaca yarışının ortasında buluyoruz kendimizi. Biraz Yerdeniz yağmurları altında sırılsıklam ıslanıyor, biraz da Haeg’in ölümüne ağlıyoruz. Başta yanında durmak istemediğimiz Ogion ustanın büyüklüğünü fark edip, önünde diz çöküyoruz. Ve en önemlisi, duyabilmek için susmak gerektiğini, atmacanın bomboş gökyüzünde uçarken parladığını öğreniyoruz. Bir de Civanperçemi’ni tanıyoruz. Öyle söylemedi demeyin sonra.
KİTAP ÜZERİNE
Kitap, her yaştan okuyucuya hitap etmeyi başarbiliyor. Bunun en önemli sebebi kitabın başında bir çocuk olarak tanıdığımız baş kahramanın serüveni boyunca büyümesini, yaptığı hataları ve bunlardan çıkardığı dersleri, korkularını, korkularına karşı gidişini, olgunlaşmasını adım adım takip ediyoruz. Kitabın sonunda asi bir genç olarak belleğimize misafir ettiğimiz Ged’i asla kötülükler tarafından ele geçirilemeyecek ve belki de gelmiş geçmiş en iyi başbüyücü olmaya hazır olarak uğurluyoruz.
Ursula’ da bu kitabı tanımlarken “Sanırım Yerdeniz Büyücüsü’nün en çocuksu yanı konusu: Büyümek. Büyümek benim yıllarımı alan bir süreç oldu; bu süreci otuzbir yaşımda tamamladım- ne kadar tamamlanabilirse; o yüzden de çok önemsiyorum. Çoğu genç de önemser. Ne de olsa esas işleri budur: Büyümek” der.
Kitabı okurken gerçekten de dünyaya ve Ursula’nın hayal gücüne hayran kaldım. Pendik ağaçlarının nasıl göründüğünü ve ruşvaş çayının tadını merak etmemek mümkün mü? Ya gölgenin yaşamla ölüm arasındaki duvarın önünde Ged’i beklediğini gördüğü anda korkuya bulanık bir heyecana kapılmamak ? Jesper’in ne kadar sinir bozucu olduğundan bahsetmiyorum bile. Estarioll’un kahramanlık şarkılarına eşlik etmek de bir hoştu doğrusu. Tek beğenemediğim yer kitabın sonuna kadar yazarın bizi hazırladığı gölge-Ged mücadelesinin beklediğim kadar aksiyona sahip olmamasıydı. Belki de Ged kafasında yapbozun parçalarını bir araya getirdiği an olay bitmişti, ama yine de biraz daha zorlayıcı bir zafer olabilirdi. Son olarak sizlere Carl Jung’un arketiplerine bir göz atmanızı salık verir, bu vasat-altı incelememi okuyarak gözlerinize verdiğiniz rahatsızlıktan ve harcadığınız vakitten ötürü bir teşekkürü borç bilirim. Kendinize iyi bakınız.
Kitap hakkında daha doyurucu bir inceleme okumak isterseniz buyrun.