Çoğu kişi hangi kitabın basılıp basılmayacağını, basılacaksa ne zaman çıkacağını vs. sormuş ama benim merak ettiğim birkaç konu var, özellikle de fantastik serilerle ilgili. Hazır İthaki’nin fantastik ve bilim kurgu editörünü bulmuşken sorayım.
Kavramlar neden sürekli değişiyor? Üstelik bu farklılıklar serinin farklı kitaplarında değil aynı kitap içinde de var.
Örneğin şu anda Kuzgun’un Gölgesi 3’ü okuyorum. “House Guard” için bir yerde “Ev Muhafızı” derken birkaç paragraf sonra (evet, paragraf; bölüm bile değil) “Hane Muhafızı” diyor. Bir diğer örnek “Traitor’s Nook”: Bir yerde “Hainin Köşesi”, birkaç bölüm sonra “Hainin İlmiği”. Serinin farklı kitaplarından örnek vereyim: 2. kitapta “Baş Mürebbiye” diye çevrilen “Lady Governess” 3. kitapta “Vali Hanım” olmuş; “Bilgelik” olarak çevrilen “Wisdom”, “İrfan” olmuş. “Watcher’s Bend”, Bekçi’nin Dönemeci ve Gözcü’nün Bendi olarak çevrilmiş. Bir farklı örnek de şu: “Redbrother” kavramının çevirisi hem “Kızıl Kardeş” olarak ayrı hem de “Kızılkardeş” olarak bitişik yazılmış.
Ayrıca sıklıkla karakter isimleri yanlış yazılıyor. Örneğin Lionel, Lionen; Velsus, Versus; Hirkrah, Hirkran…
Neden çok fazla yazım yanlışı (harf, sözcük eksikliği dahil) ve dil bilgisi hatası var?
Şöyle yanlışlar sıklıkla var: …böylesi yangınların Volar çünküatında (ciftliklerinde) sık rastlanan…
Ayrılmaması gereken yapım ekleri kesme işaretiyle ayrılmış. En çok canımı sıkan şu tür kullanımlardı: Volar’lı, Volarlı’nın.
Neden virgülü virgülüne “birebir çeviri” yapılıyor? Bu Türkçenin yapısına uymadığı için doğal olarak anlatım bozlukluğuna yol açıyor.
Örnek vereyim: “Bir yetenek bir kas ya da kemik ya da çocukluktan itibaren öğrenilen bir beceri değildir…”
(“A gift is not muscle, or bone, or a skill learned since boyhood…”)
Şöyle daha akıcı değil mi cümle: “Bir yetenek kas, kemik ya da çocukluktan itibaren öğrenilen bir beceri değildir…”
Bunun gibi gereksiz ve sık bağlaç kullanımı çok var İthaki’de.
Son olarak gerçekten insanın anlama yetisini zorlayan cümleler var kitaplarda.
Mesala üzerine çok fazla düşündüğüm cümlelerden biri: “…hem askeri yeteneklerinden hem de adanmışlığından yoğunluğunu yararlanmak istemişler.”
Facebook kitap gruplarında sıklıkla benzer şeyler tartışılıyor.
Künyede son okuma, düzelti, redaksiyon vs. yapanlar yazıyor ama gerçekten okunuyor mu bu kitaplar? Şunlar herkesin fark edebileceği örnekler. Nasıl gözlerinden kaçar bu tür yanlışlar?
Bir de yukarıda Zamyatin’in Biz eserinin de bilim kurgu klasikleri arasında yer alacağını okudum. Umarım F451 gibi baştan çevrilir; çünkü gerçekten tam bir sayfa düzenlemesi, çeviri hatası, anlatım bozukluğu, yazım yanlışı ve noktalama hatası faciası. Yukarıdaki örnekler hiç kalır yanında.
Zamanında ayrıntılı bir incelemesini yapmıştım Ekşi Sözlük’te: mıy - #59619683 - ekşi sözlük İncelemeyi kitabın editörü Sabri Gürses’e göndermiş, üzerine tartışmıştık. Kitapçıları gezerken elime alır incelerim arada, düzeltme falan var mı, diye ama yok maalesef. İncelememin üzerinden uzun bir zaman geçmesine rağmen hâlâ da mesaj geliyor incelemeyle ilgili. Teşekkür eden, keşke almadan önce görseydim diye hayıflanan, kendi idrak yeteneğinde sorun var sanıp rahatlayan vs.
Diğer taraftan bunları yayınevine bildirmemize rağmen geri dönüş olmuyor. Halbuki İş Kültür, Yapı Kredi, Can gibi büyük yayınevleri hemen dönüş yapıp teşekkür ediyorlar.
Umarım cevaplarsınız ve bundan sonra dikkat edilmesi için adım atılmasını sağlarsınız. Çünkü böylesine seçkin kitaplar yayınlayan bir yayınevinin gitgide 6.45’e yaklaşması üzücü.