Kırgız edebiyatının yanı sıra Rus ve Türk edebiyatında da önde gelen isimlerden biri olan Cengiz Aytmatov, devlet adamı Törekul Aytmatov ile Tatar asıllı tiyatro sanatçısı ve öğretmen Nagima Aytmatov’un çocuğu olarak 12 Aralık 1928’de dünyaya geldi.
Eserleri yüz elliyi aşkın dile tercüme edildi.
Aytmatov, Gün Olur Asra Bedel romanının film çekimleri için gittiği Rusya’nın Tataristan Cumhuriyeti’nin başkenti Kazan’da 16 Mayıs 2008 rahatsızlandı ve böbrek yetmezliği teşhisiyle tedavi için Almanya’ya getirildi. Almanya’nın Nürnberg kentindeki Klinikum Nord’da tedavi gören Cengiz Aytmatov, komaya girdi.10 Haziran 2008 tarihinde Nürnberg’de hayatını yitirdi.
TÜRKÇE’DE CENGİZ AYTMATOV KİTAPLARI
Kitaplarını Nora yayınları ve Ötüken yayınları basmaktadır.
NORA BASKISI KİTAPLARI:
Beyaz Gemi
Yıldırım Sesli Manasçı / Kızıl Elma / Beyaz Yağmur / Baydamtal Irmağı’nda
Toprak Ana
Gün Olur Asra Bedel
Selvi Boylum Al Yazmalım
İlk Öğretmenim
Cemile
Elveda Gülsarı
Dişi Kurdun Rüyaları
Erken Gelen Turnalar Sultan Murat
Deniz Kıyısında Koşan Ala Köpek
Yüz Yüze / Oğulla Görüşme / Deve Gözü / Askerin Oğlu
Fuji-Yama
Ebedi Gelin
Cengiz Han’a Küsen Bulut
Kassandra Damgası
Nora Kitap Kapakları
ÖTÜKEN BASKISI KİTAPLAR
Kızıl Elma - Oğulla Buluşma
Yüzyüze
Yıldırım Sesli Manasçı - Asker Çocuğu - Beyaz Yağmur
Deniz Kıyısında Koşan Ala Köpek
Deve Gözü
Sultanmurat
Cemile
Beyaz Gemi
Toprak Ana
Elveda Gülsarı
Kızıl Elma - Oğulla Buluşma - Beyaz Yağmur - Asker Çocuğu - Deve Gözü (Bu kitabın baskısı yok)
Cengiz Han’a Küsen Bulut
Gün Olur Asra Bedel
Cemile - Sultan Murat (Bu kitabın baskısı yok)
Dişi Kurdun Rüyaları
Ötüken Kitap Kapakları
NOT: Liste hazırlanırken, herhangi bir sıralama yapılmamıştır.
Türkçe kitaplarının listesinin olduğu ve kitapları üzerine konuşabileceğimiz bir başlık aklımdaydı. Bugün ölüm tarihi olması nedeniyle özellikle bugün başlığı açarak Aytmatov’u anmak istedim.
Ötüken’in bastığı tüm kitaplarını okudum, Gün Olur Asra Bedel en bilindiktir ama ben en çok Dişi Kurdun Rüyalarını severim. Muazzam bir hayvan ve doğa sevgisi vardı büyük yazarın, rahmetle…
Tabi ki kapak ikinci planda olmalıdır. Önemli olan içerik. Ama bazı yayınevleri Türk yazarların her kitabına yazarın resmini koyuyor, ben de bunu sevmiyorum Onun yerine, yukarıdaki gibi güzel resimler koysalar çok daha iyi olur bence. Ebat olayına gelirsek, Aytmatov kitaplarında sayfa sayısı genelde az olduğu için şık duruyor.
Tam emin değilim ama bildiğim kadarıyla kitaplarını Rusça yazıyordu.
Gerçi o günler içerisinde düşününce kitapların yazıldığı dönem, Aytmatov’un sovyetler ile olan ilişkileri, eğitim hayatı vs Kırgızca yerine Rusça yazıyor olması anlaşılabilir ama Rus yazar demek doğru olmaz diye düşünüyorum. Rusça yazsada hep Kırgızları anlatmış. Belki Sovyet yazarı denilebilir ama o kendini Kırgız yazar olarak tanımlıyor o nedenle bende öyle görüyorum.
Örneğin bizim Yaşar Kemal için Kürt kökenli olmasına rağmen Türk yazar diyoruz. (Kendisi de öyle diyor) Bunu sadece Türkçe yazması nedeniyle değil. Kitaplarında sadece Kürtleri değil tüm Anadolu’yu anlattığı için diyoruz.
Yıllar önce Ötüken’den okudum. Ötüken’de hala kitapların dili olarak bir ibare yok. Mehmet Özgül Rusça çevirmeni. Nora’da kitabın künyesinde aslına dair bir ibare yoktu. İnternette de malesef bir bilgi bulamadım. Merakta kaldığım icin sordum.
Son dönemde Ötüken basımlarında sansür var diye söylenti çıktı. Ne kadar doğrudur bilemem. Keşke yeterli akademik araştırmalar olsa… Aytmatov çok büyük bir yazar. Değeri bilinmeli…
Ötüken baskıların çevirmeni Refik Özdek hakkında Galatasaray mezunu ve sonrasında Galatasaray lisesinde Fransızca öğretmenliği deniliyor. Muhtemelen Aytmatov kitaplarını Fransızcadan çevirmiş.
Nora baskıların künyelerinde Latin alfabesiyle kitapların özgün Rusça adları ve ilk baskı tarihleri yazıyor.
Örneğin:
Perviy Uçitel (1961) - İlk Öğretmenim
Topolek Moy v Krasnoy Kosynke (1961) -Selvi Boylum Al Yazmalım
Onun yerine, yukarıdaki gibi güzel resimler koysalar çok daha iyi olur bence. Ebat olayına gelirsek, Aytmatov kitaplarında sayfa sayısı genelde az olduğu için şık duruyor.