Burada pek gündem olmadı ama neticede kitaplara satın alarak ulaşıyoruz ve bu da bizi ticari anlamda da tüketici yapıyor. 1 şubatta Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği’nde bazı maddeler değiştirilmişti ve 1 marttan itibaren uygulamaya geçilecek.
Değişiklerden bana göre en dikkat çekici olanı, artık indirim miktarları son 30 gün içindeki en ucuz fiyat referans alınarak yapılacak olması.
“(3) Bir mal veya hizmetin indirimden önceki satış fiyatının tespitinde indirimin uygulandığı tarihten önceki otuz gün içinde uygulanan en düşük fiyat esas alınır. Meyve ve sebze gibi çabuk bozulabilen mallara ilişkin reklamlarda indirimin miktarı veya oranı hesaplanırken, indirimli fiyattan bir önceki fiyat esas alınır. Bu hususlara ilişkin ispat külfeti reklam verene aittir.”
Yani bir kitabın liste fiyatı 100 tl olsun ve %40 indirimle 60 liradan satılmış olsun. 30 gün içinde 60 tl den satmaya devam ederken liste fiyatını 120 lira yapıp %50 indirim yaptım diyemez ya da 50 liradan satacak olsa %50 indirdim diyemez.
“İndirim” kelimesi bizlerin satın alma davranışlarını tetikliyor ve bazen sahte indirimlere de maruz kalabiliyorduk. Çoğu satış kanalında daimi indirimler mevcut, şu an 2 sitede “Edebiyat” kategorisinde 1000’er kitabı listeledim ve kenarında o kırmızı indirim ibaresi olmayan toplamda sadece 2 yayınevi vardı. Bundan sonra böyle kronikleşmiş indirim ibarelerinin önüne geçilebileceğini, ve aslında olması gereken fiyatların liste fiyatı olarak belirleneceğini düşünüyorum.
Olması gereken fiyatlar liste fiyatı olarak belirlenemez çünkü indirimli fiyat ile liste fiyatı arasındaki fark parekendecilerin (D&R, Remzi, Arkadaş vs.) kar ve dağıtım, çalışan ücretleri mağaza giderleri gibi giderlerini karşılıyor. Parekendeciler kitapları yayınevlerinden etiket fiyatından indirimli olarak alıp mağazalarında etiket fiyatına satıp kar edebiliyorlar. İnternet satışlarında bu giderler olmadığı için indirimli olarak satılabiliyor. Etiket fiyatı 100 TL olan bir kitabı “olması gereken fiyat internette satılan %50 indirimli fiyatı” diye 50 TL’ye düşürürseniz, perakendecilerin onu yayınevlerinden 20 TL’ye alması gerekir, yayınevi zararına satış yapmış olur.
100 TL’lik bir kitabı %40 indirimle 60 TL’ye satarken, etiket fiyatını 120 TL yapıp %50 indirim ile 60 TL diyemeyecekler ise demezler Dolayısı ile etiket fiyatına zam gelip 120 TL olan kitabı %50 indirim ile eski fiyattan alabilecekken artık alamayız, eski indirim oranı olan %40 ile 72 TL’ye almak zorunda kalırız. 12 TL kitap satıcıları için fazladan kar olarak ceplerine kalır.
Bu düzenleme okuyucunun yararına olacak bir düzenleme olacağını düşünmüyorum. Hatta bunun kitap satışlarında nasıl uygulanabileceğini cidden merak ediyorum.
Konu fiyatlandırmanın düzenlenmesiyle alakalı değil, indirimin reklamıyla alakalı. Satıcı istediği zaman fiyatta oynama yapabilir ama artık bunun reklamını yapamaz diyor düzenleme.
Kitap satışa çıktığı andan itibaren %25 sabit indirimle listeleniyor, indirim dönemi geldiğinde ise %50 indirim yaptım diye reklamını yapıyor, aslında yapılan indirim %33. Sorun bu sahte indirimde. Artık oraya %50 yerine %33 yazacak, indirim bitince de 1 ay boyunca hiçbir şey yazamayacak ve sessiz sedasız yapacaklar indirimlerini.
Konudan bağımsız olarak, giderler konusunda da şeffaf olunmadığını düşünüyorum, e-ticaretin görünen yüzü sadece ekran olduğu için daha düşük maliyet gibi geliyor, ortada rakamlar yerine sadece varsayımlar var. Ümraniye kitap pasajında, Cağaloğlu kitapçılarda kitap fiyatı sorduğumda kitapyurdu fiyatına bakılıp çat çat hesap makinesine vurarak indirim yapılması sıklıkla karşılaştığım bir durum
eğer bir dağıtımcısı varsa (yani anlaşmalı firması) dağıtımcıya bir iskonto belirler, genellikle %45 50 olur.
ayrıca kendisi internet satışı için %20-25 bandında satış yapar.
dağıtımcısı kar oranlarını, gelir ve giderlerini hesaplayarak işine gelen iskontoyla ürünü satışa koyar.
Bu sistem içerisinde ; yayınevinin ve dağıtımcının satış prensipleri de işin içine girince, farklı farklı fiyatlar ortaya çıkıyor. İnternet satışlarında niçin fiyatların daha uygun olduğunu sorarsanız ; pandemi başlangıcına kadar internetten kitap satışı yapan sayılı firmalar vardı. Fakat müşteri eksikliği yaşanınca internet satışına girmeyen firma kalmadı. Zincir mağazalar haricinde, kırtasiyeler ve dağıtımcıların da kendileri internet satışına girince abuk subuk göstermelik indirim kampanyaları ve fiyat saçmalıklarına maruz kaldık.
Örnek veriyorum ;
Üst fiyatı 100 lira olan bir kitap. %35 indirimle 65 tlye satış yapılıyordu. Trendyol, hepsiburada, n11 gibi sanal mağazaların satıcı sıralama sistemleri önce fiyata göre, sonra indirime göre satıcıyı sıralıyor. Yani üst fiyatını 130 tl yapıp indirim tutarını %50 yapıyorlardı. Bu sayede aynı fiyatta bile olsa, satıcı sıralamasında bir üst sıraya çıktığı için ürünü bu sahtekarlığı yapan firma satışı kazanıyordu. Haliyle gerçek üst fiyatı ile satış yapan firma, indirim miktarını %1 artırarak (fiyattan kırarak) yine üst sıralara çıkmaya çalışıyordu.
Yeni gelmiş olan düzenlemeyi inceledim. Tamamen Trendyol kampanya mantığında hazırlanmış. Kısa vadede işimize yarayacaktır diye düşünüyorum. Uzun vadede ise, yine kavgalar baş gösterecektir. Yarın bir gün yine kitapçılar haberlere çıkıp “perişan haldeyiz, bizi internet satışları bitirdi” haberlerini görürsek şaşırmam. Çünkü verilen karar gerçekten tekelleşmeyi destekleyecek bir proje gibi gözüküyor…
Aslında öneri olarak şunu sunabilirdim ;
Devlet destekli ücretsiz tabanlı bir satış sitesi olmuş olsa, hem takip açısından, hem fiyat politikası açısından herkesin rahat edeceğini düşünüyorum. Geçen yıldan böyle bir projeyi bazı kooperatiflerin yaptığını hatırlıyorum. Bildiğimiz manavı adamlar İnternete yaymışlardı ve tüm Türkiye genelinde satış yapılıyordu. Sitenin adını maalesef unuttum
Sanırım bu gerçekleşmiş. Amazon’da birkaç kitapta denk geldim. Etiket fiyatı değil de sadece indirimli hali görünüyor. Ne yapmamız lazım? Kıyas için bir de ayrı çetele mi tutalım? Bu kitap şu fiyataydı, bakayım indirim oranı ne oluyor, ona göre alayım mı yapayım? Gerçekten çok saçma olmuş. Bir bu eksikti.
@zencefil ben bu zamana kadar hiç denk gelmemiştim. Dediğiniz gibi olabilir, teşekkür ederim.
Edit : İndirim konusunda birkaç ay önce paylaştığım bir indirimin görüntüsünü buldum. Doğru hatırıyormuşum, eskiden “Önerilen Satış Fiyatı” yazıyormuş o kısımda. Yeni düzenleme yapılmış.
Ben de baktım şimdi. Bir önceki indirimli fiyat üzerinden gösteriyorlar indirim yüzdesini de. Amazon uygulamaya erken başladı demek ki. Ne düşünsem bilemedim.
Sanırım bir yanlış anlaşılma var. Bu yönetmelik fiyatlandırmayla ilgili değil. Yani satıcı ürünün kenarına “Liste Fiyatını” yazabilir ve ürünü istediği fiyattan satabilir, bu konuda bir değişiklik yok.
Yönetmelik tam olarak reklamı yapılan indirim oranının gerçekliğiyle alakalı.
Asıl önceki durumda elimizde bir çeteleyle fiyatları yani indirim oranlarını kontrol etmemiz gerekiyordu. Liste fiyatı arttırılmış mı, daha önce kaçtan satılmış vs. bunları bilmemiz gerekiyordu.
Şimdi ise satıcı yine ürün sayfasına Liste fiyatını yazabilir, bununla birlikte son 30 gün içindeki en düşük fiyatı da yazacak ve indirim oranını bu fiyatı referans alarak belirleyecek.
Mesela kitapların tamamında, yada belli bir grubunda indirim yaptım diyen bir satıcı eskiden bazı kitapların liste fiyatlarını yükselterek aynı indirim oranını yakalamaya çalışıyordu. Şimdi bunu yapamayacak. İsterse Liste fiyatını arşa çıkarsın yazacağı indirim oranı belli. İşte yönetmelik oraya yazılacak olan indirim oranıyla ilgileniyor.
Eski etiket buydu:
Yeni etiket bu olacak:
Bir örnek üzerinden gidecek olursak;
100 liralık bir kitap son 30 gün içerisinde 60 liraya satılmış ve yarın da bu kitabı kapsayan %50 indirim kampanyası duyurulsun.
Eski durum 1: Liste fiyatı 100 lirada kalırsa kitap 50 liraya satılıyordu ve kitabın kenarında indirim oranı %50 yazıyordu
Eski durum 2: Liste fiyatı 120 liraya çıkarılırsa kitap 60 liraya satılıyordu ve kitabın kenarında indirim oranı %50 yazıyordu.
Yeni durum 1: Liste fiyatı 100 lirada kalırsa kitap 50 liraya satılacak ve kitabın kenarında indirim oranı %16,66 yazacak
Yeni durum 2: Liste fiyatı 120 liraya çıkarılırsa kitap 60 liraya satılacak kitabın kenarında indirim oranı yazmayacak.
Açıklamanız için teşekkür ederim. Söylenen şeyleri anladım, uygulama hâlini görünce şaşırdım. Zira ben yanında yine etiket fiyatının yazılması gerektiğini düşünüyorum. Ne bileyim, benim için hesaplı mı değil mi? Amazon o zaman bu işi çok yanlış anlamış ve yazmamış.
Dolayısı ile etiket fiyatına zam gelip 120 TL olan kitabı %50 indirim ile eski fiyattan alabilecekken artık alamayız, eski indirim oranı olan %40 ile 72 TL’ye almak zorunda kalırız. 12 TL kitap satıcıları için fazladan kar olarak ceplerine kalır.
