Macar Sineması, sinemayla haşır neşir olan çoğu kişinin ucundan kıyısından da olsa bir şekilde haberdar olduğu, sinema tarihine büyük yapıtlar armağan etmiş bir ülke sinemasıdır. Yakın tarihimizde Béla Tarr, A torinói ló gibi büyük bir başyapıtla sinemaya veda edip bizde buruk bir hüzün bıraksa da; Miklós Jancsó (ki şahsım adına sinema tarihinin en önemli 10 yönetmeninden biridir), István Szabó, Zoltán Fábri ve Károly Makk gibi nice isimle beraber, halihazırda ülke sineması da büyük bir zenginliğe ulaşmıştır. Yine günümüzde Ildikó Enyedi ve László Nemes de harikalar yaratmakta.
Bu başlık altında Macar Sineması hakkında her şeyi konuşalım, film çözümlemeleri yapıp; yeni filmler hakkında da paylaşımlar yapalım, haberleri değerlendirelim.
Ildikó Enyedi’nin “Beden ve Ruh” adlı filmini geçenlerde izlemiştim. Birçok yönüyle iyi bir filmdi. Özellikle iki başrol oyuncusunun mükemmel oyunculukları, çekimlerle birleştiği zaman sağlam etki yaratıyor. Aynı zamanda müziklerin etkisi iyiydi. Sadece iyi tercihler değil, sahnelere doğru yedirildiğinden duygusal yükün ağırlığını taşıttırıyor izleyiciye.
Ek olarak önceden dinlediğim Marling’i de duymak güzeldi tabii. Bırakıyorum şu harikayı:
Ildikó Enyedi; Claire Denis, Sofia Coppola, Kelly Reichardt, Jennifer Kent, Lucrecia Martel ve ekleyebileceğimiz birkaç isimle beraber, yaşayan en büyük kadın yönetmenlerden biri olarak anılır. Kendisi bahsettiğiniz Testről és lélekről (Beden ve Ruh, 2017) filmiyle de 67. Berlin Film Festivali’nden Altın Ayı kazandı. Yine yönetmenin bir diğer harika filmi olan, belki de en iyi filmi Az én XX Századom (Benim 20. Yüzyılım, 1989) da tavsiye edilebilir:
Altın Ayı’yı kazanan ilk kadın yönetmen Márta Mészáros‘un, bu ödülü kazandığı filmi Örökbefogadás (Adoption, 1975), 13 gün daha; restore edilmiş haliyle MUBI’de. Başka zamanlarda böylesi filmleri bulmak epey güç, özellikle de bu kalitede. İlgililere kaçırmamaları yönünde hatırlatma ve bilgilendirme yapmak istedim.
Fransuva Macar sineması hakkında bilgim sıfır. Bir tek film önerseniz. O filmi izleyen diğer Macar filmlerini de merak etse. Öyle güzel bir tane yazabilir misiniz.
Estağfurullah. Açıkçası Miklós Jancsó‘nun bulunabilecek tüm filmlerini önerebilirim ama özellikle bir filmini seçmem gerekse bu Csillagosok, Katonák (1967) olur. Jancsó, sinema tarihinin savaşı en iyi anlatan yönetmenlerindendir ve filmin savaşın getirdiği yıkımı karakterler üzerinden ele alış biçimi ders niteliğinde. Muazzam kadrajları, çarpıcı genel planları belirtmeme bile gerek yok sanırım.
Yine István Szabó‘nun Almanya Üçlemesi [(Mephisto (1981), Oberst Redl (1985) ve Hanussen (1988)] önerilebilir.
Béla Tarr en tanınan Macar yönetmenlerdendir; onun Werckmeister Harmóniák (2000) ve A torinói ló (2011)’su en sevdiğim filmlerindendir, tabii neredeyse tüm filmleri çok büyük eserler.
Károly Makk’ın Szerelem (1971)’i,
Zoltán Fábri’nin Az ötödik pecsét (1976)’i,
Yine daha günümüze yakın olanlardan László Nemes‘in şu ana kadar çektiği iki filmi de önerilebilir.
Yukarıdaki gönderilerde ismi geçen filmler de zaman ayrılması gereken eserler tabii.
Kabaca bu filmleri önerebilirim. Aslında pek üzerine düşülmese de Macar Sineması, sinema tarihi açısından çok önemli bir yerde duruyor.
