Annemin toprağa verilişinden birkaç gün sonra dedem, ‘’Eh Aleksey,’’ dedi. ‘’Madalya değilsin ki seni boynumda taşıyayım. Git, ekmeğini kazan.’’
Ben de ekmeğimi kazanmaya gittim.
(Çocukluğum)
Not: Biyografi için Yordam Kitap ve Can Yayınları’ndan yararlandım.
Dünya ölçüsünde büyük bir yazar olan Maksim Gorki, 26 Mart 1868 tarihinde Nijniy-Novgorod şehrinde (1932 yılından itibaren kentin ‘’Gorki’’ olan adı Sovyetler Birliği yıkıldıktan sonra Nijniy-Novgorod olarak değiştirilmiştir) doğdu. Asıl adı Aleksey Maksimoviç Peşkov’du. Bir mobilya işçisi olan babasını dört yaşındayken kaybetti. Bu durum karşısında o zamanlar bir boya imalathanesi sahibi olan dedesi Kaşirin’e sığındı. Yedi yaşına gelince onu bir sanat ilkokuluna verdiler. Ama okul kayıtlarına göre ''fukaralığından ötürü’’ beş ay sonra okuldan ayrılmak zorunda kaldı. Bir daha da okul yüzü görmedi. Bu sıralarda annesi veremden öldü. Dedesinin de işleri bozulduğu için Gorki daha sekiz yaşlarında iken hayata atılmak zorunda kaldı. Dükkanlarda çıraklık, bir gemide aşçı yamaklığı yaptı. Çalıştığı geminin aşçısı o dönem (devrim öncesi) Rusya’sında çok karşılaşılan çok okumuş emekçilerdendi. Maksim Gorki’nin okuma tutkunluğu böylece başladı. Eline ne geçerse yutarcasına okuyordu. Bir ara Kazan Üniversitesi’ne girmeyi denediyse de, olumlu bir sonuç elde edemedi. Canına kıymaya kalkışmasına yol açacak kadar büyük yoksunluklar içinde hamallık, fırınlarda yamaklık yaptı. 1892 yılında Makar Çudra’yı ‘’acı’’ anlamına gelen Gorki takma adıyla imzalaması bu acılı yaşamın bir sonucu olmuştur. İlk romanı Foma’yı (1899) Üçler (1900) izledi. Ana (1906) adlı romanını Rus devrimci hareketine adadı. 1902’de Ayaktakımı Arasında adlı ünlü oyununu yazdı. Fırtına Kuşununun Türküsü , hem yayımlandığı derginin (Jizn) kapatılmasına hem de Gorki’nin tutuklanmasına neden oldu; ancak dış ülkelerden gelen protestoların da etkisiyle Gorki salıverildi. 1905 Devrimi’nde önemli rol oynayan Gorki, 1906’da önce ABD’ye gitti; ardından İtalya’da yedi yıl siyasi sürgün olarak yaşadı. 1913’te ülkesine döndü. Rusya’nın Birinci Dünya Savaşı’na girmesine ve 1917’de Bolşeviklerin iktidara gelmesine karşı çıktı. Ancak 1919’da Lenin hükümetiyle işbirliği içine girdi. Devrim sonrası yaşadığı düş kırıklıklarından ötürü 1921-1928 yılları arasında İtalya’da kaldıktan sonra Stalin döneminde Sovyetler Birliği’ne döndü. 1934’te kurulan Sovyet Yazarlar Birliği’nin ilk başkanı oldu. Toplumcu gerçekçilik olarak adlandırılan edebiyat yaklaşımının ortaya atılmasında katkıda bulundu. Son dönem yapıtlarının hemen hepsinde devrim öncesi yılları ele aldı. 1936’da kuşkulu bir ölümle Moskova’da hayata veda etti.
Bazı Hikayeleri
Makar Çudra - 1892 (1892 yılı, Gorki’nin hayatında bir dönüm noktasıdır. Çünkü 1892 yılı 25 Eylül’ünde Tiflis’te çıkmakta olan Kafkas adlı gazetede, ‘’Makar Çudra’’ adlı ilk hikayesini yayımladı. Gorki’nin edebiyat çalışmalarına başlangıç olarak bu tarih kabul edilir. Büyük yazar, ilk kez bu hikayesinde, onu dünya edebiyatında ölümsüzleştiren ‘’Gorki’’ takma adını kullandı.)
Yemelyan Pilyay - 1893
Bir Mektuptan Parçalar - 1893
Dilenci Kız - 1893-1894
Çelkaş (Bir Noel Masalı) - 1894
Donmayan Oğlanla Donmayan Kız - 1894
Arhip Dede İle Lyonka - 1894
Bir Kere Sonbaharda - 1895
Paylaşma - 1895
Gümüş Kıskaçlar - 1895
Kolyuşa - 1895
Mavi Gözlü Kadın - 1895
Yapayalnız - 1895
Arabacı - 1895
Çok Güzel Kadın - 1895
Düğün - 1896
Hırsız - 1896
Baca Temizleyicisi -1896
Bir Saptama - 1896
Nasıl Tıraş Oldum? - 1896
Su ve Suyun Doğadaki ve İnsan Yaşamındaki Önemi - 1896
Saatler - 1896
Boles - 1896
Vanka Mazin - 1897
Zazubrina - 1897
Can Sıkıntısı - 1897
Bozkırda - 1897
Ümmü - 1897
Kız Çocuğu - 1897
Silkeleme - 1898
Kain ile Artyom - 1899
Yazarla Şeytan - 1899
Buluşma - 1899
Finogen İlyiç - 1899
Açlar - 1899
Noel Arifesinde - 1899
Yirmi Altı Adam ve Bir Kız - 1899
Şahin Türküsü - 1899
Kendini Beğenmiş Bir Yazar - 1901
Körler Üzerine Türkü - 1901
İlkbahar Ezgileri - 1901
Fırtınakuşunun Türküsü - 1901
Pogrom - 1901
Bir Cinayetin Hikayesi - 1901
Hapishane - 1905
Filipp Vasilyeviç’ten Bir Hikaye - 1905
Bir Kez Daha Şeytan Hakkında - 1905
Gri Üzerine - 1905
Bir Kız Çocuğu - 1905
Bilge - 1906
Romantik - 1910
Fyodor Dyadin - 1910
Mordovalı Kız - 1911
Buzların Çözülüşü - 1912
Gubin - 1912
Vapurda- 1913
Strasti-Mordasti - 1913
Mektup - 1915
Soytarı - 1916
Sokak Kadını ile Aptal Adam - 1916
Çocuklar - 1916
Seyirciler - 1917
Karşılıksız Bir Aşk - 1923
Bir Kahramanın Hikayesi - 1924
Mavi Bir Yaşam - 1925
Kartal - 1935
İtalya Hikayeleri - 1914
Bir İnsanın Doğumu - 1912
Boğazda - 1913
Maviyle Açık Gri - 1915
Kitap - 1915
Münzevi - 1923
Amerika - 1906
Romanları
Foma Gordeyev (1899)
Üçler (1900)
Ana (1906)
Yararsız Bir Adam (1908)
Bir İtiraf (1908)
Okurov Şehri (1908)
Matvey Kojemyakin’in Yaşamı (1910)
Çocukluğum, (üçlemenin 1. cildi) (1913–1914)
Ekmeğimi Kazanırken, (üçlemenin 2. cildi) (1916)
Benim Üniversitelerim, (üçlemenin 3. cildi) (1923)
Günlüğümden Notlar (1923)
Artamonovlar (1925)
Klim Samgin’in Yaşamı:
- Cilt (1927)
- Cilt (1928)
- Cilt (1930)
- Cilt (1936)
Bazı Oyunları
Küçük Burjuvalar (1901)
Ayaktakımı Arasında (1902)
Yaz Misafirleri (1904)
Güneşin Çocukları (1905)
Barbarlar (1905)
İş Bankası Kültür Yayınları
Yordam Kitap
Can Yayınları
Evrensel Basım Yayın
Cem Yayınevi
İthaki Yayınları
Payel Yayınları
Hemen akla Alfa geliyor. Çehov ve Tolstoy derken Gorki de neden olmasın?