“Korkuyu hiç tatmamış olan ben, kendi gölgesinden bile ürken, titrek, sinik bir sinir kütlesine dönmüştüm. İnsanlığın mutlak çaresizliğinin bilincine varıyordum, muazzam vücudum ve iri kaslarım bir çocuğun bedeni gibi kırılgan, narin görünüyordu. Bilinmeyen bir dünyayla nasıl mücadele edebilirdim?”
Yarattığı ölümsüz Barbar Conan karakteriyle Kılıç ve Büyü türünün kurucusu sayılan Robert E. Howard’ın bakış açısını başka bir evrenin derinliklerine çevirdiği ve okuru vahşetiyle bizimkiyle yarışabilecek bir dünyaya götürdüğü Almuric - Barbarlar Gezegeni önce WeirdTales ’te tefrika edildi, 1964’te de kitap halinde yayımlandı.
Esau Cairn adı haksız yere bir cinayete karışınca bilimadamı dostunun yardımıyla bambaşka bir gezegene, Almuric’e ışınlanır. Dünya’da da ayrıksı biri olan Esau, kanatlı canavarların, birbirleriyle savaş halinde yabani ırkların hüküm sürdüğü Almuric’te hayatta kalmaya çabalarken belki de kendi mizacına daha uygun bu âlemde gerçek kişiliğini yaşayacaktır. Robert E. Howard’dan Almuric -Barbarlar Gezegeni kılıçların, pençelerin, yumrukların çarpıştığı, olağanüstü canavarların kol gezdiği sıkı bir macera romanı.
“1970’li yıllarda bir noktada karşıma Almuric çıktı. Dostum. Ne müthiş kitaptır. Bir nebze Edgar Rice Burroughs, bol kepçeden de Jack London bulabilirsiniz o romanda.”
–Joe R. Lansdale
“Howard’ın kirli, capcanlı, geniş yalımlı kılıç gibi yüreği delip geçen bir üslubu vardı, karakterleri sahiden de gerçeküstü büyüklükteydi.”
Çünkü bu uzun öykü ismini öldürülen düşman başına ahşap bir sütuna çakılan bakır çivilerden alıyor. Valeria’nın veya Tascela’nın tırnaklarından değil. Kaldı ki bu konuya hiç gönderme yok. Valeria ve Conan’ın öldürdüğü beş düşman için, kurtardıkları kabilenin üyesi “Kara sütun için beş çivi! Kan tanrılarına şükürler olsun” diye bağırıyor. Tırnaklarla ilgili en ufak bir gönderme yok. Bakır kızıl renklidir bildiğiniz üzere. Çeviride bu çivileri tırnak olarak çevirmediklerini umarım. Çünkü bir Solomon Kane çevirisinde, leşçi kuş, çaylak anlamına gelen “Kite” sözcüğünün, ingilizcede eşanlamlısı olan Uçurtma-Kite ile karşılandığını görmüşlüğüm var. Şikayet etmiyorum, mutlaka benim çeviride de aksayan yönler vardır. Ama olayın ruhunu bilmek önemli sanırım.
Gönül rahatlığı söyleyebilirimki Hüseyin Aksakal Bey’ in Türkçe hakimiyeti malesef çok az çevirmende var. Birde Lovecraft çevirileri ile tanıdığımız Hasan Fehmi Nemli Bey’ e ve çevirilerine aynı şekilde hayranlık duyarım.
Ekseriyetinde Hüseyin Bey’ i belki farklı ortamlardan tanımıyor olabilirsiniz ama kendisinin çok çok uzun yıllardır REH çalışmalarını paylaştığını bilmelisiniz. Rahatlıkla söyleyebilirim ki, kendisi kızmazsa eğer, bir REH araştırmacısı konumunda görüyorum. REH’ e ve yazılarına yönelik incelemeleri ve makale çevirileri de mevcut. Hatta bu portalda çevirmen olarak kendini açıkladığı, neyi, nasıl yorumladığına dair bir yazısınada ulaşabilirsiniz. Bu yüzden sayfa sayısı, punto, mizanpaj vs. karşılaştırması teferruat kalıyor.
REH’ in Lovecraftian metinlerinden Condrad ve Kirowan çevirisi ile Dark Agnes’ in erke tirad attığı çevirilerini mutlaka okumalısınız. Tüylerimi diken diken eden ve hikayeyi, duyguları yaşatan metinlerdi.
Elimde Conan 3 cilt, Kral Kull, Bran Mak Morn kitapları da var. Conan 2 bitmek üzere ve Conan’ı en iyi çeviriyle okumak isterim elbette. Ayrıca Condrad ve Kirowan çevirileri yapılmış mı? İnternette bulamadım.
Ejderhanın Saati konusu kabaca şöyle. Bu uzunca bir öykü veya kısa bir roman sayılır. İngiltere kökenli bir yayınevi Howard’ın eserleriyle ilgilenerek edebi temsilcisiyle temas kurar. Howard önce bir iki öykü gönderir ama yayınevi bir romanın kendi piyasaları için daha iyi olabileceğini söyler. Howard bunun üzerine büyük oranda Scarlet Citadel- Kızıl Hisar ile Black Colossus- Kara Dev öykülerindeki unsurlardan yola çıkarak Ejderin Saati’ni yazar. İngiliz yayınevine gönderir ama bir cevap gelmez. Bunun üzerine bu roman formatında Weird Tales’in ardışık sayılarında yayınlanır. Ana hatları böyle.
Çevirideki sayfa sayısının farklı olması normal. Bölüm başlıklarının yerleştirildiği yerler, künye sayfaları ve font türleri ve büyüklükleri farkı belirleyen unsurlar. Ama öykü aynıdır ve ben Ejderin Saati olarak çevirdim. Ejder Nemedia bayrağındaki semboldür. Conan ve Aquilonia ordusunun simgesi ise Aslandır.
REH araştırmacısı ifadesi biraz fazla olur. Bu da şöyle. Bazı arkadaşlar çeviri eylemini metin ve çeviri dili arasındaki, belki metin ve çevirmen arasındaki bir uyumlanma süreci olarak okuyabilir. Bunlar da doğrudur ve çoğunlukla yeterli sonuçlara ulaşılabilir sanırım. Ancak ben öyle çalışamıyorum. Çeşitli yazarları çevirirken çevirirken, yazarı, sosyal, kültürel ve tarihsel çevresini, özel hayatında yaşanan dönüşümleri de algılamanın, lafzi olana ruh katmak için faydalı olduğunu gördüm. Bu yüzden Howard’ı, aile ilişkilerini, kız arkadaşlarını Novalyn ile çalkantılı arkadaşlığını, Lovecraft ile yazışmalarını da inceledim. Daha doğrusu buna mecbur kaldım. Diğer yazarlara (Thomas Wolfe’nin yaklaşık olarak tüm çalışmalarını çevirdim, yayınlanmaya -ilki Eve Bak Melek- başladılar Şu anda başka bir yazar ile ilgili çalışıyorum) ait eserler üzerinde çalışıyorum. Onu da tamamını çevirmek niyetindeyim) ait eserler üzerinde çalışırken de aynını yapıyorum. Haliyle bilgi sahibi oluyorsun ama bunlar insanı uzman yapmaz diye düşünüyorum.
Keşke değişik mecralarda çalışmalarım için güzel şeyler yazan arkadaşların söylediklerinin yarısını başarabilseydim. Her incelediğimde keşke dediğim çok şey var. Bu biraz da çeviri anlayışının zaman içinden değişmesi ile ilgili bir şey galiba.
Conrad ve Kirowan öykülerinin tamamını çevirdim. Bir yayınevi ile anlaştım, ancak sözleşme süresinde yayınlanmadı. Bir ihtimal başka bir yayıncı aramam gerekebilir. Bu öyküler Cthulhu Mitosu’nun bir parçası olduklarından, bu iki gizem araştırmacısının dahil olmadığı diğer Cthulhu öykülerini de birleştirerek bir derleme oluşturmuştum. İlaveten aralarında Dark Agnes öykülerinin de bulunduğu birkaç Howard derlemesi üzerinde bir yayıneviyle anlaştım. Ancak yayın takvimi konusunda bir şey bilmiyorum. Böyle şeyleri bildirme konularını yayınevine bırakmak daha iyi olabilir belki. Ama er ya da geç bunlar da yayınlanacaklar.
Algernon Blackwood… Programımda on civarında kitabı var. İkisini çevirdim ama henüz yayınevlerine teklif etmedim. Biraz daha mesafe alınca topluca bir yayın girişiminde bulunmak niyetindeyim. Bir zamanlar bir dergi için bir Dunsany öyküsü çevirmiştim. Howard’ın bir mektubunda bahsetmesi nedeniyle Smith’in bir öyküsünün orijinalini okuduğumu hatırlıyorum ama çevirmeye hiç uğraşmadım. Ömür vefa eder, okuma ve yazma serüvenim o yöne döner mi bilemiyorum. İlginiz için teşekkürler.
Arkadaşlar selamlar, daha önce konuşulan konuşmaları spoiler vardır diye okumadım eğer sorulduysa kusura bakmayın. Conan okumak istiyorum de öncelikle bu bitmiş bir seri mi? Bir de çok fazla yayınevi basmış önerdiğiniz yayınevi hangisi?
Howard 30 yaşında ölmüş. 30 sene daha yaşasaydı neler üretirdi hep merak ederim. Fantastik edebiyat adına çok farklı şeyler konuşuyor olabilirdik. Müthiş bir anlatıcı bence Howard. Onun hikayelerini okumak çok keyifli.
