Her Gün Bir Türkçe Kuralı Öğreten Başlık

Çok sıkıntıları var. Her gün sözlük kullanan birisi olarak bana saç baş yolduruyorlar. X sözcüğünün anlamına bakıyorum, y diyor. Y sözcüğünün anlamına bakıyorum, x diyor. Hiçbir açıklama yok. Kelimenin kökü, evrimi, eş ve yakın anlamlarına vs. hiç girmiyorum bile.

1 Beğeni

Sözlük olarak ben de yetersiz buluyorum. Dilin geçirdiği evrime bir daha evrim geçirtmek gibi de bir olayları var.

Madem geldim bir şey yazayım bari.

Şuan :x:

Şu an :white_check_mark:

Bunu aklınızda tutmak için şöyle düşünebilirsiniz:

O, bu, şu olarak bakalım ve oan, buan yazınca ne kadar saçma duruyorsa şuan yazmak da o kadar saçma.

4 Beğeni

En çok yapılan hatalardan:

hiç bir :x:
hiçbir :white_check_mark:

bir çok :x:
birçok :white_check_mark:

4 Beğeni

Ben de böyle düşünüyorum. Özellikle de malum zihniyetin kontrolündeyken. Gerçekten de abuk sabuk kurallar geliştirdiler.

1 Beğeni

Sıkça yapılan hatalardan birisi. TDK, te-de-ka diye okunsa da aslında doğrusu te-de-ke şeklindedir ve gelen ek bu okumaya göre yapılmalıdır.

Kısacası, doğrusu TDK’nin şeklindedir.

5 Beğeni

Haklısın, öyleymiş. ///

Şöyle ki siyah zeytin normal zeytini temsil ediyor ama yeşilzeytin salamura edilmiş hali olarak geçiyor. Bundan ötürü yeşilzeytin birleşik yazılıyor. Diğer kelimeler hakkında herhangi bir bilgi bulamadım. Sadece birleşik yazılma durumları olduğunu biliyorum.

1 Beğeni

TDK’nin işgüzarlığı, saçmalaması. Salamura falan, mantıklı bir açıklaması yok. Ben ayrı yazacağım yeşil zeytini. :slight_smile:

image

2 Beğeni

Bu TDK’nin yazım kuralları Almancanın artikelleri falan gibi ezbere dayalı hale geldi resmen. :sweat_smile:
Dillerin evrensel kurallarından nedensizliği çok yanlış anlamış TDK. :slightly_smiling_face:

Benim de en gıcık olduğum olay Hristiyan yerine Hıristiyan diye yazılması. TDK’nin sitesinde yıllardır doğrusu Hristiyan olarak geçiyor ama yeni basılan tüm kitaplarda ve internetteki çoğu yerde Hıristiyan olarak yazılıyor. Anlamadım gitti. :sweat_smile:

1 Beğeni

Alıntılıyorum:

Türk dili konusundaki iki “otorite” maalesef bu konuda ayrı fikirde: Türk Dil Kurumu’na göre “hristiyanlık” doğru. Dil Derneği’ne göre ise “hıristiyanlık” doğru. Necmiye Alpay, Türkçe Sorunları Kılavuzu’nda doğrusunun “hıristiyanlık” olduğunu yazıyor.(Metis Yayınları, 2004, s 106). Ayrıca, bu konuda okuduğum yayınlardan gördüğüm kadarıyla, Türkçe konuşan hıristiyanlar, bu kelimeyi “hıristiyanlık” şeklinde yazma taraftarı. Örnek: Bihlmeyer ve Tuchle , I-IV. Yüzyıllarda Hıristiyanlık, Çev. Antun Göral, İstanbul, 1972 Bu konuda okuduğum, uzmanlara ait yayınların çoğunda “Hıristiyanlık” yazımının benimsenmiş olduğunu görüyorum. “Hristiyanlık” yazımını benimseyenler, daha çok İslami eğilimli yazarlar. Bence hıristiyanlık olmalı. Türkçe söyleyişe de daha uygun. Filanca 13:46, 12 Ağustos 2006 (UTC)

Hıristiyanlık yazımını benimseyen kaynaklar:

  • Dil Derneği ( Sözlük, Yazım Kılavuzu )
  • Meydan Larousse Ansiklopedisi
  • Necmiye Alpay, Türkçe Sorunları Kılavuzu
  • Ferit Devellioğlu, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat , Hıristiyanî maddesi
  • Temel Türkçe Sözlük , Tercüman Yayınları
  • Büyük Sözlük , Güneş Yayınları

Hristiyanlık yazımını benimseyen kaynaklar:

  • Türk Dil Kurumu ( Sözlük, Yazım Kılavuzu )

Bu da TDK’nin belki bilinmeyen bir yüzünü göstermek açısından faydalı bir yazı:

Türk Dil Kurumu, 1980 askerî darbesiyle birlikte yapısal bir değişikliğe uğradı. Bu değişikliğin sonucu olarak TDK bir sürü çelişkili uygulamada bulundu. Bu uygulamalar içinde başat olanlar imlayla ilgili olanlardı. TDK, bir gün ak dediğine bir başka gün kara diyebilir. Üstelik bu uygulamaların kendi içinde bir tutarlılığı da yok. Bir örnek vereyim. Yeni TDK’ya göre ayrı yazılan bileşik sözcükler diye bir şey türetildi. Bunlardan bir tanesi “adam sendecilik” sözcüğünün yazımı. Eğer bu sözcük, gerçekten dil kurallarına göre ayrı yazılmak durumunda olsaydı, dahi anlamındaki de’lerin ayrı yazılması sebebiyle “adam sen decilik” biçiminde yazılması gerekirdi. Kaldı ki bu halinin de ne kadar göz tırmaladığı ortada. Dolayısıyla bileşik sözcüklerin ne zaman ayrı, ne zaman bitişik yazılması gerektiğiyle ilgili belirli ve tutarlı bir kuralı da bulunmayan TDK’nın bu tek örnekte bile çelişkileri görünmekte.

Dilbilim ve dilbilgisi üzerine bir blog olmadığımız için pek çok örnek olmasına karşın bu konuyla fazla sıkmak istemem. Yalnızca şu bilinse yeter, bugün üniversitelerde (sözgelimi akademik tez yazımlarında) , reklamcılıkta, yayıncılıkta, yazarlar arasında ve hatta üniversiteye öğrenci seçme sınavlarında TDK’nın yazım kılavuzu dikkate alınmamaktadır.

Son kısım ne kadar doğrudur bilemem. Onun dışında tüm dediklerine katılıyorum bu arkadaşın. Temkinli yaklaşmakta, özellikle zırt pırt değiştirilen kuralların arkasında mantık aramakta fayda görüyorum. :slight_smile:

4 Beğeni

Siz de TDK’nin yazınca bir kıroluk hissediyor musunuz? Böyle te-de-ke diye hıphızlı okuyorum ben. :joy:

2 Beğeni

Senin yüzünden mis gibi emektar te-de-ka’yı te-de-ke diye okumaya başladım. Her telaffuz edişimde küfrediyorum. :grinning_face_with_smiling_eyes:

1 Beğeni

Vallahi doğrusunu bilelim de sen istersen te-de-ke yaz ama te-de-ka oku. :joy:

2 Beğeni

Teşekkürler, yararlı bir paylaşım oldu benim için. Ama sanırım ben alıştığım için Hristiyan kullanımı daha doğru geliyor gözüme. :joy:
Bir de ne olursa olsun TDK’yi baz almamız gerekmiyor muydu? Doğrusu bunu yıllar önce ÖSYM sınavlarına girmeden önce tembihleniyordu bana. Öyle kalmış bende de. :slight_smile:

@isos81 Ben de “ke” diye okumaya alışamıyorum bir türlü. Zaten yukarda konuşulmasına rağmen üstteki mesajımı yazarken de otomatik “ka” olarak okuyarak ek eklemiştim, gönderdikten sonra jeton düştü de öyle düzelttim. :joy:

1 Beğeni

Bağlaç olan ki ayrı yazılır. Bunu ayırt etmek için çok basit bir yöntem vardır. Bir kelimeye ki’den sonra çoğul eki olan “-lar. -ler” eklediğimizde anlam bozulmuyorsa o ki birleşiktir.

Doğru kullanım: Kimin(ki)(ler)

Yanlış kullanım: Ona söyledimki(ler)

Ancak bazı istisnalar vardır. Örnek: Halbuki, oysaki, sanki…

1 Beğeni

Bildiğim kadarıyla, iki isim birleşince yeni bir anlam ortaya çıkıyorsa o kelimeler birbirlerine yapışır. Zeytin genel olarak siyah olmasıyla bilindiği için siyah zeytin yeni bir anlam üretmiyor. Ama yeşilzeytin, başka bir biçimi ifade ediyor.

Zihnimin çok kıyısında köşesinde kalmış bir bilgi bu. Emin değilim doğruluğundan.

Evet ama yeşil ve zeytin birleşince farklı bir anlam çıkmıyor ki, yeşil bir zeytin bu sonuçta. :slight_smile:

Sizin dediğinize örnek: Zeytinburnu

2 Beğeni

Aynen. Veya ayçekirdeği. Ay’da yetişen bir çekirdek değil; tamamen farklı bir anlam, bitişik olması mantıklı.

Katılıyorum hocam. Ciddi anlamda saçmalanmış. TDK’nin bu kuralı öylesine koyduğuna yemin edebilirim ama kanıtlayamam. :upside_down_face:

1 Beğeni

Doğrusu ben de Te-de-ke diye okumayı sevmiyorum. Se-se-ka, Te-ce-ka, Se-pe-ka vs olarak okumak bana daha doğru ve kolay geliyor.

1 Beğeni