BIYOGRAFİSİ*
OKUMAK İÇİN TIKLA
1919’da İrlanda’da doğan İngiliz romancı, oyun yazarı, şair, denemeci, felsefeci ve senaryo yazarı.
Murdoch hemen her yıl hacimli birer roman yazmış olmasının yanında, Sartre, Romantic Rationalist (1953) [Sartre: Yazarlığı ve Felsefesi, Çev. S. Hilav, Yazko Yay., 1981]; The Fire and The Sun (1977) [Ateş ve Güneş, Çev. S. R. Kırkoğlu, Ayrıntı Yay., 1992]; The Sovereignty of Good (1971) (İyinin Egemenliği) ve Metaphysics as a Guide to Morals (1992) (Bir Değerler Kılavuzu Olarak Metafizik) gibi felsefi çalışmalarıyla da tanınır. Bir süre Oxford Üniversitesi’nde felsefe dersleri vermiştir. Felsefeci geçmişi, genellikle karmaşık ahlaki, dini ve etik mesellerle uğraşan kurmaca yapıtlarında hissedilir ölçüde etkindir. Romanları zekice bir mizah duygusunu içermeleri, dolambaçlı olay örgüleri ve ayrıntı zenginlikleriyle dikkati çeker. Murdoch, Kara Prens (1973) romanıyla James Tait Black Anma Ödülü’nü ve The sea, The Sea (1978) ile de Booker Mc Connel Ödülü’nü kazanmıştır.
Murdoch’ın ilk romanı Under The Net (1954) [Ağ, Çev. Nihal Yeğinobalı, Ayrıntı Yay., 1993] en iyi yapıtlarından biri olarak görülür ve ahlaki meseleleri işlemesi bakımından yazarın tipik yapıtlarındandır.
Murdoch’ın bazı romanları ısırgan komediler, bazıları ise ironik trajediler olarak sınıflandırılmıştır. Yazarın başlıca konusu genellikle sevgi ilişkilerinin içerdiği çeşitli çatışmalar ve romanlarında sık sık görülen karmaşık aşk üçgenleridir. Murdoch’ın romanlarının birçoğu, modern çağda geçmelerine karşılık büyü ve gizem öğeleri, olay örgüsündeki ani, acayip kaymalar, 18. ve 19. yy.’ın gotik romanlarını çağrıştırır. Murdoch’ın romanlarında çoğunlukla The Flight From the Enchanter’daki (1956) Mischa Fox, A. Severed Head’deki (1961) [Kesik Bir Baş, Çev. S. R. Kırkoğlu, Ayrıntı Yay., 1988] psikolog ya da Philosopher’s Pupil’deki (1983) (Filozofun Öğrencisi) felsefeci gibi, günümüze özgü “cazibeli” biri, diğer kişilerin davranışlarını etkiler ve olayları yönlendirir. Murdoch’ın imgeci düzyazı üslubu, yapıtlarında fantastik, simgesel bir boyut yaratmasına yardımcı olur. Yazar kendisiyle yapılan bir söyleşide şöyle demiştir: “Gerçek hayatta fantastik olan ile sıradan olan, sade olan ile simgesel olan genellikle çözülmez biçimde iç içe geçmiştir. Bence en iyi romanlar da hayatı, bunları birbirinden koparmaksızın araştırıp gözler önüne serenlerdir.” Murdoch’ın yapıtları hayranı olduğu 19. yy. Rus romanlarıyla, özellikle de Dostoyevski’yle karşılaştırılmıştır; zira yazar genellikle, Anglo-Amerikan edebiyatında daha yaygın olarak görüldüğü gibi bir ya da iki ana karakterin bakış açısına odaklanmaktansa karmaşık ilişkiler içindeki çok sayıda kişiyi içeren hacimli metinler yazmıştır.
Diğer önemli romanları şunlardır: The Bell (1958) [Çan, Çev. H. Özdemir, İmge Kitabevi, 1992]; The Unicorn (1963) [Tek Boynuzlu At, Çev. T. Nutku, Can Yay., 1983]; The Red and The Green (1965) (Kırmızılar ve Yeşiller); The Time of The Angels (1966) [Melekler Zamanı, Çev. N. Yeğinobalı, Ayrıntı Yay., 1995]; Nuns and Soldiers (1980) (Rahibeler ve Askerler) ve The Good Apprentice (1986) (İyi Çırak).
*Kaynak: 1
ROMANLARI (Orijinal çıkış tarihlerine göre sıralıdır)
1. Ağ (1954) (Ayrıntı Yayınları - 3. Baskı 2020)
2. Kumdan Kale (1957) (Ekin Yayınları - 1994)
3. Çan (1958) (İmge Kitabevi - 1992)
4. Kesik Bir Baş (1961) (Ayrıntı Yayınları - 3. Baskı 2020)
5. Tek Boynuzlu At (1963) (Can Yayınları - 1983)
6. İtalyan Kız (1964) (Can Yayınları - 1. Baskı 2019)
7. Melekler Zamanı (1966) (Ayrıntı Yayınları - 2. Baskı 2014)
8. Rüya Sakinleri (1969) (Ayrıntı Yayınları - 2. Baskı 2013)
9. Kara Prens (1973) (Ayrıntı Yayınları - 2. Baskı 2013)
10. Deniz Deniz (1978) (Ayrıntı Yayınları - 2. Baskı 2020)
11. İkilem (1995) (İnkılâp Kitabevi - 1997)
KURGU DIŞI (Felsefe) (Orijinal çıkış tarihlerine göre sıralıdır)
1. Sartre: Yazarlığı ve Felsefesi (1953) (Yazko Yayınları 1981)
2. İyinin Egemenliği (1970) (Ayrıntı Yayınları - 1. Baskı 2015)
3. Ateş ve Güneş (1977) (Ayrıntı Yayınları - 1. Baskı 2008)
4. Edebiyatta ve Felsefede Varoluşçular ve Mistikler (1997) (Ayrıntı Yayınları - 2. Baskı 2020)
TÜRKÇEDE YAYINLANMIŞ IRIS MURDOCH HAKKINDA KİTAPLAR
1. Iris Murdoch: Bir Ahlak Filozofu Olarak Sanatçının Portresi - Mukadder Erkan (Çizgi Kitabevi - 1. Baskı 2011)
2. Lacancı Psikanalitik Yöntem Işığında Iris Murdoch’un Romanları - Seda Arıkan (Çizgi Kitabevi - 1. Baskı 2014)
3. Flanör ve Flanöz: Modern Çağın Gözlemci Seyyahları - Jean Rhys ve Irish Murdoch Romanları Üzerinden - Rana Erdoğan (Çizgi Kitabevi - 1. Baskı 2020)
Murdoch kitaplarının dahil olduğu ilişkili okuma rehberleri:
Ayrıntı Yayınları Edebiyat Dizisi
Ayrıntı Yayınları Sanat ve Kuram Dizisi
BİBLİYOGRAFİ
| Romanları | Türkçe İsim | Yayınevi | Baskı Durumu | Yıl |
|---|---|---|---|---|
| Under the Net | Ağ | Ayrıntı | Var | 1954 |
| The Flight from the Enchanter | 1956 | |||
| The Sandcastle | Kumdan Kale | Ekin | Yok | 1957 |
| The Bell | Çan | İmge | Yok | 1958 |
| A Severed Head | Kesik Bir Baş | Ayrıntı | Var | 1961 |
| An Unofficial Rose | 1962 | |||
| The Unicorn | Tek Boynuzlu At | Can | Yok | 1963 |
| The Italian Girl | İtalyan Kız | Can | Var | 1964 |
| The Red and the Green | 1965 | |||
| The Time of the Angels | Melekler Zamanı | Ayrıntı | Var | 1966 |
| The Nice and the Good | 1968 | |||
| Bruno’s Dream | Rüya Sakinleri | Ayrıntı | Var | 1969 |
| A Fairly Honourable Defeat | 1970 | |||
| An Accidental Man | 1971 | |||
| The Black Prince | Kara Prens | Ayrıntı | Var | 1973 |
| The Sacred and Profane Love Machine | 1974 | |||
| A Word Child | 1975 | |||
| Henry and Cato | 1976 | |||
| The Sea, the Sea | Deniz Deniz | Ayrıntı | Var | 1978 |
| Nuns and Soldiers | 1980 | |||
| The Philosopher’s Pupil | 1983 | |||
| The Good Apprentice | 1985 | |||
| The Book and the Brotherhood | 1987 | |||
| The Message to the Planet | 1989 | |||
| The Green Knight | 1993 | |||
| Jackson’s Dilemma | İkilem | İnkılâp | Yok | 1995 |
| Kısa Hikâyeler | Türkçe İsim | Yayınevi | Baskı Durumu | Yıl |
|---|---|---|---|---|
| Something Special | 1957 |
| Kurgu Dışı (Felsefe) | Türkçe İsim | Yayınevi | Baskı Durumu | Yıl |
|---|---|---|---|---|
| Sartre: Romantic Rationalist | Sartre: Yazarlığı ve Felsefesi | Yazko | Yok | 1953 |
| The Sovereignty of Good | İyinin Egemenliği | Ayrıntı | Var | 1970 |
| The Fire and the Sun | Ateş ve Güneş | Ayrıntı | Var | 1977 |
| Metaphysics as a Guide to Morals | 1992 | |||
| Existentialists and Mystics: Writings on Philosophy and Literature | Edebiyatta ve Felsefede Varoluşçular ve Mistikler | Ayrıntı | Var | 1997 |
| Şiir Koleksiyonları | Türkçe İsim | Yayınevi | Baskı Durumu | Yıl |
|---|---|---|---|---|
| A Year of Birds | 1958 | |||
| Poems by Iris Murdoch | 1997 |
BONUSLAR:
-
Murdoch okumaya nereden başlamalıyız sorusuna bir cevap.
-
Başrollerini Kate Winslet ve Judi Dench’in paylaştığı 2001 yapımı biyografik Murdoch filmi Iris.
