Yorumu yazmakta düşündüğümden de geç kaldım. Zaten 12. sınıftayım yani üniversite sınavına hazırlanıyorum üstüne araya başka bir kitap girdi. O kitabı bitirdikten sonra Hyperion’a başladım ama bu sefer de araya sınav haftam girdi. Sonunda etkinliğin bitiminden 1,5 ay kadar sonra bugün kitabı bitirmeyi başardım. 
DİKKAT YAZIDA TÜM BÖLÜMLERDEN SPOİLER VAR!!!
Serinin kalanını okumadım sonuçta ama kalite düşmüyorsa okuduğum en iyi bilimkurgu serilerinden biri olacağı kesin. Diğer kitaplar bu seviyede değilse bile bu kitabı harika olarak hatırlayacağım. Her hikaye çok farklı tarzlarda ve birbirinden başarılı yazılmış. Bölümler arasında bir sıralama yapmam gerekirse 3>6>5=4>1>2 şeklinde olur. Tabi en alt sıradaki Kassad’ın bölümünü bile bir novella olarak okusam memnun ayrılırdım. Sadece diğer bölümlere kıyasla sönük buldum. Galiba ikinci bölümü bu kadar aşağıya koyan tek kişiyim.
İlk hikaye konusunda yukarıda @Gelu’nun yaptığı Doktor Moreau’nun Adası benzetmesine katılıyorum. Ama o kitapta ana karakter adaya şans eseri düşüyordu burada Peder Dure kendi isteğiyle Bikuraları araştırmaya gidiyor. Issız bir yere bilimsel inceleme amacıyla giden kişinin dehşet verici bir gerçekle karşılaşması teması yüzden ben Lovecraft’ın Delilik Dağlarında’sına benzettim. Hikaye başlayana kadar olan giriş bölümü kitap sert bilimkurgu olacakmış havası veriyor ama hikayelerden hiçbiri tam sert bilimkurgu değildi, genelde felsefi taraf ağır basıyordu. Böylesini daha çok seviyorum zaten. Oradaki İstavroz’un nereden geldiğine dair oldukça iyi bir teorim var onu zamanı gelince yazacağım. Son olarak bu hikaye Peder Hoyt’un hikayesi denmesine rağmen hikayede neredeyse hiçbir rolü olmaması bir tek bana mı tuhaf geldi?
İkinci hikaye kitaptaki en az sevdiğim hikaye. Ama bu sevmiyorum demek değil. Bu bölümü de Bitmeyen Savaş ve Yıldızgemisi Askerleri’ne benzettim. (Hadi tartışma başlatayım Yıldızgemisi ayrı mı bitişik mi yazılır? İthaki baskısında ayrı yazılmış ama kitabın orijinal isminde Starship bitişik. Ben bitişik yazdım.) Çok başarılı bir askeri bilimkurgu örneği olmuş ama ben pek askeri bilimkurgu sevmiyorum. Zaten bu yüzden en alta koydum. Yine de yapmaya çalıştığı şeyi başarılı yaptığını düşünüyorum. Askeri bilimkurgu sevenler daha çok zevk almıştır.
Üçüncü hikaye favorim oldu. Eski dünya kısımları çok ilginçti ve sonrasında zaman atlamalarıyla yavaş yavaş Hakimiyet’in nasıl kurulduğunu, bu hali aldığını öğreniyoruz. Edebiyatın gelecekteki durumuyla ilgili öngörüleri ilginç buldum. Hüzünlü Kral Billy çok ilginç bir karakterdi. hikayenin sonundaki sahne resmen bir korku filminin şeytan çıkartma sahnesiydi. Bu bölümün edebi yönü net şekilde diğerlerinden daha güçlü. Bu hikaye orijinal olmuş bence, diğer hikayeler gibi şu kitaba çok benziyor falan diyemiyorum. Bu bölüm hem edebi yönü hem bizim dünyamızdan başlayıp hikayenin geçtiği zamana kadarki boşlukları doldurması ve hikayeye bir arka plan kazandırması hem de ölümlerden beslenerek şiir yazma fikrinin ilginçliği sebebiyle ilk sırayı aldı. Gördüğüm kadarıyla çoğu kişi de benimle benzer düşünmüş zaten.
Dördüncü hikaye bana henüz okumadığım ama okuma listemdeki Benjamin Button’ın Tuhaf Hikayesi’ni hatırlattı. Hikayenin yarısından sonrası tahmin edilebilirdi ama bence bu kötü bir şey değil. Olayın İbrahim İshak hikayesine bağlanması ilginçti. Sol Weintraub’un tanrı benzeri şey ile kafasında yaptığı konuşmalar ve gördüğü rüyalar ilginçti. Yukarıda @GKS bu şeyin Shrike olabileceğini yazmış, ben de okuduktan hemen sonra aynısını düşünmüştüm ama biraz düşününce fikrim değişti. Bana kalırsa Rachel’ın kurban edilmesini isteyen güç Shrike değil, başka bir şey. Kitap boyunca Shrike’ı golem olarak tanımlayan tek kişi Sarai. Hatta kitabın başka hiçbir yerinde golem sözcüğü geçmiyor. Hesaba katmadığımız Shrike kadar büyük bir güç daha varmış gibi hissediyorum.
Beşinci hikayede ben de Asimov tadı aldım. Kitabı okumamın üstünden çok zaman geçti bu sebeple yanlış hatırlıyor da olabilirim ama hikaye bence Androidler Elektrikli Koyun Düşler Mi’ye de benziyordu.
Sonunda yapay zekalar hakkında bilgi almaya başladık. Sibridler tam olarak ne anlayamadım. Öncelikle Sibridler direkt metalden mi yapılmış yoksa normal bir insan gibi etten mi oluşuyorlar? Eğer metalden oluşuyorlarsa Lamia nasıl hamile? Etten oluşuyorlarsa da Yapay zekalar nasıl normal insandan hiçbir şekilde ayırt edilemeyen bir insan yaratmışlar. Bana bir bilimkurgu evreni için bile fazla uçuk geldi. Muhtemelen etten oluşuyorlar ki bu mantıklı çünkü insanlar yapay zekaları yarattıktan sonra yaratımın yaratanı geçtiği ve insanların kendilerine yardımcı olarak yarattığı şeyler tarafından yok edileceği anlamına gelir. Bir de hikayede çok net bir Film Noir havası var.
Altıncı ve son hikayeye gelelim. Burada da Ursula Le Guin esintileri var ki gezegenin adalar topluluğu olması bana Yerdeniz serisini, bölümün genel anlatım özellikleri ve işin bilimkurgu kısmı Hainli döngüsü kitaplarını hatırlattı. Ben Ursula Le Guin kitaplarını aşırı sevdiğim için bu bölümü de aşırı sevdim. Konsolos’un ajan çıkması beklenmedikti. Ben hep ajanı Masteen varsaymıştım. 5. hikayede Johnny ile konuşan şövalyenin o olduğunu ve ölmesi sebebiyle kimse o hikayeyi dinlemediği için açığa çıkmayacağını varsaymıştım. Ölmediğini görünce de düşüncelerim Gaspçıların bilmediğimiz bir teknolojik cihazla onu uzaklaştırdığı şeklinde değişti. Dediklerim hala mantıklı geliyor. Bence Gladstone Konsolos’un Gaspçılara çalıştığını biliyordu. Ajan diye bahsedilen kişi Konsolos dışında biri yani Masteen olabilir gibi.
Shrike’ın ne olduğu konusunda da bir teorim var. Şimdi bulamadım ama Konsolos bölümünde “Hakimiyet bilim insanları alanaştıranları hiç incelemedi, Gaspçılar inceledi ve başarısız oldu. Yine de bu onlara zaman ve uzay konusunda çok şey öğretti.” diye bir şey geçiyordu. Aynı bölümün başka bir yerinde de Gaspçıların zamana ne kadar değer verdiğinden bahsediliyordu. Bence YZ’ler Hakimiyet’i yenmeyi başardı ve Gaspçılara saldırmaya karar verdi. Gaspçılar da savaşı kaybederken zaman hakkındaki bilgileriyle YZ’lerin planlarını bozacak bir şey yaratıp onu zamanda geriye yolladılar. Bu şey de Shrike. Shrike’ın YZ’lerin planlarında olmaması da bu şekilde açıklanabiliyor. Hatta Labirentleri bile benzer bir amaçla geleceğin Gaspçıları yapmış olabilir. Sonuçta ilk bölümde Shrike’ı Hyperion’daki Labirent’te görüyoruz. Hatta belki Shrike bu Labirentlerin içinden Labirentler arası seyahat edebiliyordur, yani Labirentler bir nevi gelişmiş alanaştıranlardır. Labirentler savaş için stratejik noktalara yerleştirilmiştir. Sonuçta Gaspçılar savaşı bir defa yaşadığı için nerenin önemli olacağını biliyorlar. Gaspçılar da sonuçta eski dünya kökenli. Dini inançlarından da hiç bahsedilmedi. Belki aralarından Hristiyan olanlar vardır. Peder Dure’un gördüğü istavroz da Hristiyan inancındaki Gaspçıların zamanda geri yolladığı bir şeydir. Yazdıkça aklıma daha fazla şey geldi benim de kafama daha çok yatmaya başladı.
Çevirmen @YaprakOnur’a ve editör @Everfever’a da bu muhteşem kitabı bizimle buluşturdukları için teşekkür ederim. Çeviride hiç hata göremedim ve kitapta yazım hatası yoktu. Bir tek bizim Platon olarak bildiğimiz Antik Yunan filozofu kitabın içinde İngilizcedeki şekliyle Plato olarak bırakılmış. Bir defa olsa yazım hatası harf basmayıp kaçırmışlar derdim ama birkaç defa var. Bence Platon yazmak daha doğru olur. Bir de Fahrenheit meselesini soracaktım @cankutpotter yukarıda sormuş.
Son olarak @YaprakOnur’a sormak istiyorum:
İkinci kitap ne durumda?