Tsundoku hastalığı , kişinin okuyabileceğinden fazla sayıda kitap satın alarak evde biriktirmesi ile karakterize bir tür istifleme bozukluğudur. Tsundoku, Japonca kökenli bir kelimedir ve istiflemek anlamına gelen “tsunade”, bir süreliğine terk etmek anlamındaki “oku” ve okumak manasına gelen “doku” kelimelerinin kombine edilmesiyle elde edilmiştir. Tsundoku kelimesi Türkçe’ye “bir kitabı satın aldıktan sonra okumadan bırakma, genellikle böyle okunmamış diğer kitaplarla birlikte yığma eylemi” şeklinde çevrilebilir.
Tsundoku, hiç okunmayan kitapların biriktirilmesidir. Tsundoku hastalığı olan bireyler okumak için kitap satın alıp, aldığı kitapları okumaz ve daha sonra evinde yerlerde, raflarda ve çeşitli mobilyalarda depolar. Sıklıkla tsundoku ile karıştırılan bibliomania ise obsesif kompulsif bozuklukta görülebilen zihinsel bir belirtidir. Hastaların kitap sahibi olmak için güçlü bir istekleri vardır. Bu kişiler kitapları satın almadan, hatta bazıları çalmadan rahat edemez ve kendilerini mutsuz hissederler. Finansal ya da ailevi sorunlara rağmen, evde bunları koyacak yer sıkıntısı olsa bile kitap satın almaya devam ederler. Ancak, bibliomania ile tsundoku arasında bağlantı kurmak, aralarında büyük bir fark olduğu için yanlıştır. Çünkü tsundoku hastalığında kişi kitapları okumak için alır. Bunları vakit bulamama ya da erteleme gibi nedenlerle bir türlü okuyamaz. Yani tsundukoda kişi kitap okuma alışkanlığına sahiptir; fakat okuyabileceğinden çok daha fazla kitap satın aldığı için okunmamış kitaplar, yığınlar halinde birikir.
Tsundoku ile bibliomania arasındaki farklar nelerdir?
İki kelimenin benzer anlamları olsa da farkları vardır. Bibliomania okuma niyeti olmadan kitapları satın alıp istifleme durumunu anlatırken, tsundoku hastalığında kişi kitapları okuma niyeti ile alır; fakat bir türlü eyleme geçemediği için okumadan biriktirir. Bibliomania hastaları okumadığı kitaplar ile ilgili herhangi bir şey hissetmezken, tsundoku hastalarında yoğun suçluluk duyguları vardır. Bibliomaniada kişi aldığı kitapları başkalarına göstermekten keyif alır ve sosyal medyada sık sık paylaşır. Tsundokuda ise kişi kitaplarını sergilemekten ziyade iyi bir okuyucu olduğunun bilinmesini ister.
Tsundoku neden olur?
Kitaplığında okunmamış çok sayıda eski kitap bulunmasına rağmen daha fazla kitap satın alma ile karakterize tsundoku hastası bireyler, bu davranışlarının nedenini tam olarak açıklayamazlar. Tsundoku hastalığı olanların içinde gizlenmiş daha derin sebepler vardır. Tsundoku olan bireylerin sürekli yeni kitap alma sebepleri şunları içerir:
İlgili kitabı bir daha asla bulamayacağından korkarlar. Kişi okumaya değer ve ilginç kitaplar bulduğunda hemen almayı tercih eder. Çünkü daha sonra kitabı satın almaya geldiğinde onları bir daha bulamayacağından korkar. Bu düşünce kişide son derece olumsuz duygulara ve endişe hisse neden olur. Bu nedenle de kitapları satın alıp gelecekte okumak üzere evde biriktirirler.
Kitabın baskısının tükenmesi ve bir daha basılmamasından endişe duyarlar. Belirli bir kitap dizisinin okuyucu üyesi olarak, bazı kitapların yeniden yayınlanma şansının çok düşük olduğunu bilirler ve baskı tükendiğinde bir daha asla bu kitaba sahip olamayacağının farkındadırlar. Birçok büyük kitapçı bile çok spesifik oldukları için bu tür kitapları bulundurmayı tercih etmez. Bu nedenle, bu okuyucu grupları bu kitapları bulduklarında sonra okumak üzere satın alıp depolamayı tercih ederler.
Tsundokulu bazı bireyler kitap satın almaktan aşırı mutluluk duyarlar. İnsanların büyük çoğunluğu, kendi hayatları üzerinde güç ve kontrol sahibi olma hissi verdiği için, seçme ve ödeme yaptıklarında kendilerini mutlu hissederler. Bazı insanlar, kıyafet veya takı gibi başka nesneler satın alıp biriktirenlere benzer şekilde satın aldıkları kitaplara baktıklarında kendilerini daha iyi ve mutlu hissederler.
Bazı insanlar kitap okuyarak kendilerini geliştirmek isterler. Bu sebeple çok sayıda kitap satın alırlar ve bunları okuduktan sonra daha iyi bir yaşam süreceklerini hayal ederler. Bu amaçla sürekli satın alınan kitaplar evde birikerek yığınlar oluşturur. Kişi kitabın ne gibi yararlar sağlayacağı ile ilgili hayal kurarak onları okumaktan daha büyük bir haz duyabilir. Bu da okuma isteğinde azalmaya neden olabilir.
Bazı bireyler hayran olduğu kişileri taklit eder. Bu kişilerin satın aldığı kitapları görüp onlar kadar iyi olabilmek için aynılarını satın alırlar ve daha sonra okumak üzere biriktirirler.
Bazı tsundoku hastası kişilerde satın alınan kitapları okuma arzusu bir dönem sonra azalabilir. Bu sebeple kişiler eskisini okumadan yeni kitapların peşine düşerler. Eski kitapları da daha sonra okuma düşüncesiyle biriktirirler.
Okuma isteği çok fazladır, ama yeterli zamanları yoktur ya da okumak yerine başka uğraşlara odaklanırlar.
Kendilerinin gerçek ve iyi bir okuyucu olduğunun başkaları tarafından görülmesini isterler. Bu sebeple okuyabileceğinden çok daha fazla sayıda kitap satın alırlar ve kitaplıklarında sergilerler. Ancak arkadaşlarının bu kitapları gerçekten okuyup okumadığını sormasından korku duyarlar. Sorulması durumunda ise yalana başvurdukları zamanlara rastlanabilir.
Tsundoku belirtileri nelerdir?
Evde çok sayıda okunmamış kitabın birikmesiyle sonuçlanan tsundoku hastalığı belirtileri aşağıdakileri içerebilir;
Okuyabileceğinden çok daha fazla sayıda kitap satın almak
Başka amaçla alışverişe çıktığında kendini kitap satın alırken bulmak
Kitapçı, kitap fuarı gibi mekanlarda bulunmaktan büyük keyif almak
Aldığı ve biriktirdiği kitapları günün birinde mutlaka okuyacağını düşünmek
Satın aldığı kitapları okuduktan sonra elde edeceği kazanımı hayal ettiğinde kendisini çok mutlu hissetmek
Kitap satın alma dürtüsünü engellemede güçlük
Kendini istifçi gibi görmemek
Kitaplarını kimseyle paylaşmamak ve başkalarına kitap ödünç vermekten nefret etmek
Israr sonucu kitabını ödünç verdiyse geri almak için peşine düşmek
Dijital kitapları tercih etmemek, bunları kitaptan saymamak
Kitaplara gereksiz harcama yaptığının söylemesine kızmak ve aldığı kitapları daha sonra okuyacağını ısrarla vurgulamak
Kitapçıya her gittiğinde yeni bir ya da birkaç kitap satın alıp evdeki okunmamış diğer kitapların yanına istiflemek
Evde çok sayıda kitabın bulunmasından ve kitaplığın dolu görünmesinden büyük keyif almak
Yeni çıkan her kitaba sahip olma arzusu
Hiç planda yokken kendisini kitapçıda bulmak
Yeme, içme, giyim gibi ihtiyaçların yerine kitap almayı tercih etmek
Kitaplıktaki ya da kitapçıdaki kitapları seyrederken büyük haz duymak
Evde biriktirilen kitapları okumayı çok istemek; fakat bir türlü eyleme geçememek
Aldığı kitapları okuyamadığı için suçluluk hissetmek ve bu duyguyla baş edebilmek için yeni kitaplar satın almak
Kitap alamadığında mutsuz olmak, kendini huzursuz hissetmek ya da saldırgan davranışlar sergilemek
Kitap satan sitelerde sık vakit geçirmek
Kitap koleksiyonu yapma niyeti gütmemek
Yeni kitap kokusuna bayılmak
Teknolojiden hoşlanmamak, bunun yerine; mum ışığı, gaz lambası, şömine gibi otantik ortamları tercih etmek
Ne kadar iyi bir okuyucu olduğunun başkaları tarafından görülüp bilinmesini istemek
Tsundoku tedavisi nasıl yapılır?
Okumak için alınan kitapların evde okunmadan yığınlar halinde birikmesi birçok insanın başına gelmiştir. Kitap kurtları yeni çıkan bir kitabı olabildiğince çabuk satın almanın tadına doyamaz. Önceki satın aldığı kitabı okumadan her yeni çıkan kitabı satın almaya çabalayan ve bunu tekrarlayan kişi bir süre sonra evinde yepyeni kitaplardan müteşekkil okunmamış kitaplarla dolu kitap yığınları ile karşı karşıya kalır.
Tsundoku hastalığının tedavisi tamamen kişinin hastalığını kabul etmesi ve kendisini dizginlemesi ile mümkündür. Eğer rahatsızlık günlük hayatı olumsuz yönde etkilemeye başlamışsa, finansal ve ailevi problemlere neden oluyorsa profesyonel yardım gereklidir. Bu durumda tedavi için diğer bağımlılık tedavilerindeki benzer yöntemler kullanılır. Hastalığın seviyesine göre psikoterapi ya da gerekliyse ilaç tedavileri uygulanabilir. Tsundoku hastalığı ile başa çıkmada aşağıda sunulan bazı ipuçları yardımcı olabilir:
Sadece daha önce aldığınızı okuduysanız, yeni bir kitap satın almak bu durumun bağımlılık haline gelmesini engellemenin en kolay yoludur.
Dijital materyalleri tercih etmek tsundoku ile başa çıkmanın diğer bir yoludur. Bu şekilde evde kitaplar için alan sorunu da çözüme kavuşur. Tabletlerden kitap okumak gözleri yorabileceği için bu amaçla özel olarak tasarlanmış elektronik kitap okuyucular kullanılabilir.
Sesli kitapları dinlemek vakitten tasarruf etmenize yardımcı olarak yolda, alışverişte, spor yaparken kitaplardan istifade etmenin pratik bir yoldur.
Keyif almadığınız kitapları okumayı bırakarak gerçekten yararlı olduğunu düşündüğünüz kitapları tercih etmeniz okunmamış kitapların biriktirilmesini önlemek için yararlı olabilir.
Benimki daha çok bibliomania sanırım.Okumadığım kitaplar için suçluluk duymam,serilerin ilk kitabını okumadan komple seriyi dizerim,sosyal medyada çatır çatır paylaşırım …
Orta direk hastalığıdır belki de. Daha zengin kısım için bu astronomik fiyatlarla toplanan tablolar vs. olabilir. Plaklar da kitaplarla aynı kulvarda sayılabilir. Yüklenen anlam babında kitaplar genel kültüre karşılık düşüyor. Tablolar ve bulunması zor plaklar ise daha rafine bir zevke ve sınıf atlama hevesine hitap ediyor. Hatta “limitli üretim” belası da bunu tetikliyor: Figürler, özel basım kitaplar vb. Sanat eserlerinin orijinallerinin 1 adet olması gibi, bugün Batmobile, Heath Ledger Joker 1:1 gibi özel tasarım figürler de birkaç kişinin evini ve garajını süslüyor.
Kitap yüzyıllar boyunca aydınlanmanın sembolü olduğu için herhalde onu cehalete karşı kalkan olarak kullanıyoruz. Ayrıca bir müzik aleti öğrenmekten yahut ne bileyim müze gezmeye, gezerken de öğrenmeye ayrılacak vakitten (ve gezilecek yerin uzaklığına göre ayrılan bütçeden) daha kolay ve ucuz bir yol. Ayağımıza kargoyla geliyor olması artık işleri daha da karşı konulmaz hale getiriyor. Kampanyalar bu pahalılıkta ve karaborsada “ya daha sonra bulamazsam” korkusunu tetikliyor.
Kendi adıma bu son yazdığıma Steam oyunlarını da ekleyebilirim. Dijital birer kopya olmalarına rağmen, sürekli günceli çıkan versiyonlarıyla, platformdan kaldırılma riskleri her zaman var. Dolar kuru mevzuuna hiç girmiyorum. Dolayısıyla oynamadığım yüzlerce oyun duruyor sanal kütüphanemde.
Bu maddeler beni anlatmış. Özellikle tarih kitaplarında bu duruma çok düşüyorum. Okur sayısı az olduğu için bir daha basılması ya zaman alıyor yada basılmıyor. Bu düşünce sürekli beni dürtüyor. Kendime çoğu zaman hakim oluyorum. Ama son aylarda her ay birkaç kitap alıyorum. Hem fiyatları aşırı artıyor hem de baskısı bitebilir
Kendi adıma konuşmam gerekirse en büyük sıkıntı yeterli zamanımın olmayışı. Hafta içi akşam bana kalan 3 saat. Verimli bir şekilde kitap okumak zor. Hafta sonları ise mutlaka başka işler çıkıyor. Kitabı okumaya başlıyorum, tam kendimi kaptırmışken bir kesinti/ara verme oluyor. Geri döndüğümde 1-2 saat geçmiş oluyor. Bazen bilgisayarda pcb çizmek veya youtube videoları izlemek kitap okumaktan daha kolay geliyor.
Kitaplar paylaşılmaz, başkalarına ödünç verilmez. Kırmızı çizgimdir.
Yapacak bir şey yok
Söz konusu kitap olunca diğer ihtiyaçlar minimal düzeyde karşılanır veya ertelenir. 300 TL’ye ayakkabı alacağıma kitap alırım. Mevcut ayakkabıyı eskiyinceye kadar giyerim.
Kitaplığın karşısına geçip seyretmek… Anlatılmaz yaşanır
Hangi kitaplar çıkmış, hangi sitede daha uygun, listeye eklemeye değer mi? diye inceleme yaparken vaktin nasıl geçtiğini anlamamak.
Aslında benimki tam olarak tsundoku sayılmaz. Sonuçta sadece bilimkurgu türünde kitaplar alıyorum.
Boneca tsundokudan nasıl kurtuldu? Merak edenler buyursunlar efendim…
Ben içinde bulunduğum bu durumun bir hastalık olduğunu böyle madde madde okuyarak görünce kurtulmak için acil durum eylem planı başlattım çünkü hasta olma / hastalık taşıma fikrini sevmiyorum.
İlk başlarda kendimi dizginlemem çok zordu her gün neredeyse tüm indirimleri kontrol ediyordum ve bir sürü kitap alıyordum. Açıkçası bunun bir hastalık/takıntı olduğundan onunla savaşmaya başladığımda emin oldum diyebilirim. Sonra okuduğum kadar satın alma aşamasına geçtim. Ay boyunca 5 kitap okuduysam 5 kitap alıyordum. Ara ara yaşadığım ‘kitap alayım’ ataklarım oldu yalan yok ama bunların çoğunu alışverişsiz atlattım çünkü hissettiğim şeyin bir hastalık olduğunu biliyordum. Galiba farkındalık, mantıklı düşünmeme yardımcı oldu. (Burada genelleme yapmıyorum. Ben cidden şuursuzca alışveriş yapıyordum, kendimi kast ediyorum yoksa alan alır arkadaşlar kimseyi kitap alan/biriktiren mantıksızdır diye itham edemem, ekonomi de malum insan ucuz bulunca almak istiyor doğal olarak)
Aradan ne kadar süre geçti bilmiyorum ama geldiğim noktada Amazon indirim günlerini bile sıfır kitap alışverişiyle atlatmış durumdayım. Bu durumdan memnunum, site site gezip senelerce okumayacağım kitapları listelemediğim, kendimi gördüğüm bir kitabı almaya ikna etmeye çalışmadığım için daha çok okuyorum.
Sebepsizce kitap alayım duygusu geldiğinde en az 10 sayfa kitap okumaya çalışıyordum zaten kitaba dalınca alışveriş hissim geçiyordu. Çok uzun yıllar boyunca kitap almak, okunacak kitaplar yığını büyüdüğü için canımı sıksa da beni mutlu etmişti ama şimdi kitap almamak da mutlu ediyor. Artık bir kitabı alıyorsam hemen okuyorum, biriktirmediğim, senelerce bekletmediğim için mutluyum.
Kitap alma ya da biriktirmenin bir hastalık olduğunu düşünen zaten hastadır. Kitap almak hastalık değildir. Aldığınız bir kitabı illa hemen okuyacağım diye bir şey yok. 2 sene sonra oku ya da 5 sene sonra. Ama beğenip aldığın bir kitabı mutlaka ya sen okursun ya da bir başkası okur. Ayrıca mini kütüphane oluşturmak da başka bir nedeni. Çünkü evlatlarımıza bırakabileceğimiz en güzel miraslardan birisidir mini kütüphane. Her baba mutlaka ev ya da arava bırakır önemli olan öldükten sonra da çocuklarımıza bir şeyler katmak. Bu yüzden kitap almak hastalık değildir. Gönül rahatlığıyla alın, okuyun ve miras bırakın.
Ek olarak ben çocuğumun o kitaplara bakarak büyümesini ve merak etmesini çok istiyorum. Çünkü ben çocukken teyzemin evindeki kocaman kütüphane odasına hayran hayran bakarak kendime çocukken hedef koydum. Benimde böyle bir odam olacak. Ben çocukken bu kitaplık sayesinde kitap okumaya merak sardıysam, çocuğumda yada başka bir misafirde hayran kalıp kitap okumak isteyebilir.
Şöyle bir ortamda psikolojik tespitlere konu olması çok da sağlıklı değil. İnsanlar artık yeri geliyor senelik kutu kutu şampuan alıyor, deterjanı toplu alıyor. 18 litrelik yağ alıyor üç kişilik aile.
İki sene önce iki yüz liraya aldığım çizgi roman setleri bugün iki bin lira etiket fiyatında. Aranızda geliri iki yılda on kat artan var mı, hadi yüzde elli indirimle satılsın beş kat artan var mı? Elimde olsa o zamanlarda beş yıl sonra çıkacak kitapları bile alırdım.
Aman hocam bırakınız alsınlar bırakınız okusunlar. Sonuçta en fazla kötülükleri kendilerine dokunuyor. Amaç mutluluksa hayatta ve böyle mutlu oluyorsak ne önemi var ismimizin buneboku olduğu.
Misal ben geçen prime indirimlerinde 10 adet fantastik kitap aldım ve kim bilir ne zaman okuyacağım. Ama ben fantastikle bu yıl tanıştım ve baya sevdim ve bu kitaplar çıkalı 5-6 yıl olmuş zaten benim yeni haberim olmuş ve en önemli sebebi 3 yıl önceki fiyatına gelmiş. Ne yapayım almayıp? Ya canım fantastik okumak isterse ve kütüphanemde olmazsa. Yüksek fiyattan mı alayım ya da malesef fantastik kalmadı elimizde bilim-kurgu ile idare edeceğiz mi diyeyim.
Hastalığı tarif eden bazı ifadelerde kendimi buldum.
Duygusal açlık çektiğim doğru ama istediğim zaman kendimi engelliyorum. Veya hedeflediğim seriler üzerinden ilerliyorum.
Bu hastalıktan olduğunu sıfır zamanım ve enerjim varken bile hâla 10+ kitap alışverişleri yaparken bile anlayamadım da taşınırken anladım. Kitapları da yanımda götürmek istiyorum ama yer bulamıyorum. Birine veriyim ya da satayım diyorum ama okumamışım o yüzden kıyamıyorum. 1-2 ay vardı taşınmama, challenge yaptım ve en incelerinden başlayarak okuyabildiğim kadarını okudum. Gerisini de arkadaşlarıma verdim ya da sattım ki yaşattığı rahatsızlık hissi ders olsun. Oldu da bence. Şu an sürekli alıyorum ve veriyorum/satıyorum öyle yenilerini alıyorum. Tabi büyüüük bir kitaplığım olsun da istiyorum hâla ama sabit bir evim olmadığı ve yine taşınacağım için kısa aralıklarla aynı şeyleri de yaşamak istemiyorum.
.