Doğru. Y.G.A. askerlik ve ordu yapılanması hakkında felsefesinden teşkilatlanmasına, gayet doyurucu ve ayağı yere basan temellere sahip. Heinlein’ın yazar dostu da romanın ana temasının insanın saldırganlığı ve bunu gerekli/makul kılan unsurlar üzerine bir alegori olduğundan bahsetmiş.
Y.G.A.'lerini diğer romanlarından ayrı tutmamın sebebi, kahramanının akıbeti ve bu akıbetin nasıl deneyimlendiği. Bu durum, romanın dikkat çekici ve tartışma uyandırıcı niteliklerin hem beslenen hem de besleyen ayrı bir katman oluşturuyor. Romanla hem bütünleşik hem de ayrıksı duran bu katman sebebiyle askeri ütopya gibi gelen distopya hikâyesiymiş gibime geliyor.
Özet
Diğer romanlarında, farklı gerekçelerle zorbaca veya haksız yöntemlerde bulunarak bireysel hakları ihlal eden taraflar vardır. Kahramanlar da ona karşı mücadele verir.
Mücadelecilik Heinlein eserlerindeki en temel öğelerden biri. Odaktaki kahraman, yanındaki akıl hocasının kılavuzluğunda, adım adım, hem içindeki kuşkulardan arınır hem de dış dünyadan gelen baskılara karşı daha etkin mücadeleye girer.
Bazı hikâyelerinde bu yapı özünü koruyarak değişebilir. Örneğin, akıl hocası ana kahramanın kendisi de olabilir, rolüne büründüğü biri de olabilir, birden fazla kişi de olabilir.
O kişiler, öyle veya böyle, eski otorite veya sorunsuz otoriteye zarar verenler derslerini alır veyahut her şeyin düzene girmesini sağlayan denge sağlanmış olur.
Y.G.A.'lerinden önceki hikâyelerinde de bu şablon öyle veya böyle vardı. Kızıl Gezegen (Red Planet, 1949), Uzayda Kaybolanlar (Orphans of the Sky, 1951), İkiz Yıldız (Double Star, 1956).
Y.G.A.'lerinde bu yapı korunmuş. Sonucuysa, mevcut otoritenin hükmünde sistemin korunup dengenin sağlanmasından yana. Terra yönetimi ve üst rütbeliler kendilerinden emin, eylemlerinin mutlak doğruluğuysa tartışmalı. Rico, tüm akıl hocalarının sistemden yana olması sebebiyle, diğer gençler ve yetişkinler gibi bunu fark edemiyor.
Örneğin, br önceki kısımda, öğretmenleri (akıl hocası) ağır cezaların suça karşı ne kadar caydırıcı olduğuna dair tarihten örnekler veriyor; bir sonraki kısımdaysa çocuk katilinin idam edilmesi hadisesi yaşanıyor. Rico ve diğerleri, olayın korkunçluğu ve idamın verdiği huzurla, ceza ne kadar ağır olursa olsun insanların ağır suçlar işleyebileceğini, insan doğasının karanlık yönünü aklına getiremiyor.
Bunun gibi, insan doğasına ve eylemlerinin sonuçlarına dair ikilemler düzenli olarak satır aralarına yerleştirilmiş.
Y.G.A. evrenindeki otorite ve destekçileri sistemlerindeki ikilemlerin farkında değil gibiler. Sistem bilinçli bir kötülüğün ürünü değil. Savaş gazilerince, toplumdaki sorunlara kesin çözüm umuduyla kurulmuş, ona göre yapılanmış bir sistem var.
Yani evet, paylaştığınız yazıdaki gibi, roman insan doğasına mücadele yöntemleri ve sonuçları ekseninden felsefi bir yaklaşım. Romanda eski sistemdeki çıkışsızlıklara da değinilerek, bu hususta bir tür analoji oluşturulmuş.
İyi niyet var. Bir de iyi niyetle başvurulan yolların kontrol edilemeyen etkenler (Araknidler, insanın kendi doğası) karşısındaki halleri var. Bu kesişmede ortaya çıkan bilinçsiz cahillikler ve hatalar var. Bunların üstünün “iyi niyetle tasarlanan sistemce” yok sayılması, kabul edilmemesi veya kapatılması var.
Özetle, durumumuz budur; bu yoldan giderken öyle, şu yoldan gidersek böyle olabilir çünkü doğamız ve kavrayışımız böyle, tespitleri var.
Romanda sürecin sonu bir döngüye işaret ederek bitiyor gibi. Okura da bu döngüleri değerlendirmek kalıyor.
Romanı ütopya görünümlü distopyaya benzetmemin sebebi bu. Anlatıcımız Rico için ütopya; içinde yaşadığı ve bildiği tek dünyayı, yine o dünyadaki sistemin bakış açısından aktarıyor. Biz okurlar için Rico’nun dünyası yoruma açık; sorun olduğunu sezinliyoruz ama ne olduğunu kendi adımıza, biraz el yordamıyla bulup anlamlandırmamız gerekiyor.
Bu açıdan kahramanımız Rico’dan bir hayli şanslıyız. Sürecin içinde değiliz, gözlemci konumundayız. Olayları dilediğimiz gibi didik edip sorgulama imkânımız var. Bu sayede Rico’nun algı ve sorgusunun yetmediği yerde bizimkisi devreye girebilir.
Sanırım bu yüzden, romanın hangi katmanına ve dikkat çekilen veya çekilmeyen noktasına odaklanılsa düşünmeye değer ve tartışmaya açık farklı yönler keşfedilebiliniyor.